Sh. Yuldasheva, D. Kabulova, M. Sobirova

Topshiriq: “Ko‘rgan tarixiy joyingiz, muzeyingiz haqida og‘zaki ma’lumot
bering.
MA YS AZO RD AG I T EA TR
Teatr uzoq taraqqiyot davrini boshdan kechirgan. Drama g‘oyasining
o‘zi dinda ibtido topgan. Xitoyliklarda ilk tomoshalar ibodatxona raqslari
ko‘rinishida bo‘lgan. Keyinchalik maxsus maydonchalardan foydalana
boshlashgan. Bular pardalarsiz, chiroqlarsiz oddiy sahnalar bo‘lib, faqat tomi
bor edi xolos.
Yoponlarda ham qadimgi davrlarda teatr bo‘lgan. Tomoshalarning bu
turi “no” deb atalgan. Ular ham ibodatxona ko‘rinishidagi teatrlarga
borishgan.
Qadimgi Hindistonda dramatik tomoshalar orqa fonida matosi bor
maxsus qurilgan maydonchalarda qo‘yilgan.
Qadimgi yunonlar teatr rivoji uchun ko‘p ishlar qilishgan. Tomosha-
binlar tepalik yonbag‘irlarda o‘tirishgan, pyesa voqealari esa maysazorda
yuz bergan. “Skane” deb atalgan maxsus imoratdan aktyorlarning chiqishi,
kiyinish, dekoratsiyalar uchun foydalanishgan.
Elizaveta I boshqaruvi davrida Angliyada teatr ancha rivojlandi. 1576-
yilda aktyor Jeyms Berbij tomoshalar uchun birinchi maxsus binoni qurdi.
U oddiygina “teatr” deb atalgan. Ko‘p o‘tmay boshqa teatrlar qurildi. Ular

---

117
116
ikki mingdan ziyod millat, xalq, qavmlar bo‘lib, ularning o‘ziga xos urf-
odat, udumlari bor. O‘zbek xalqi ham dunyodagi eng qadimiy madaniy
xalqlarning biri sifatida mana shunday xazinaga ega. An’analarni faqat eskilik
sarqiti deb baholash noo‘rin, chunki o‘tmishdan xabardor bo‘lish kelajak
yo‘lini oydinroq ko‘ra olishimizga yordam beradi. An’analar, urf-odatlar
xalqning ma’naviy o‘ziga xosligini, madaniy rivojlanish darajasini ko‘rsatish
orqali ularni boshqa xalqlardan ajratib turadi. Har birimiz qadimiy urf-
odatni, qadriyatlarni bilishimiz, saqlashimiz va keyingi avlodga ham
yetkazmog‘imiz lozim. Xalqimizda ota-bobolardan qolgan urf-odat, udumlar
juda ko‘p. Masalan, o‘zbek udumlariga ko‘ra ota-bobolarimiz birinchi
navbatda mulla chaqirib, tavallud topgan bolalar qulog‘iga azon aytganlar.
Azon aytilganda bolalarning qulog‘i ochilgan, ismi ilk bor chaqaloqning
o‘z qulog‘iga singdirilgan.
Shuningdek, xatna, quloqtishlar, hashar, beshik to‘y, nikoh to‘yi kabi
udum va marosimlar mavjud. Milliy o‘yinlar qatorida chillak, chavgon,
ko‘pkari, kurash, uloq kabi o‘yinlarni atab o‘tish mumkin. Navro‘z bayrami
Sharq xalqlari orasida bir necha ming yillardan buyon yashab kelmoqda.
U tabiatning o‘zidan kelib chiqqan, kun-u tun tenglashishidan so‘ng endi
kunlarning uzayishi arafasidagi bayramdir. Navro‘z so‘zining ma’nosi nav—
yangi, ro‘z—kun, ya`ni yangi kun demakdir. Bu bayram, avvalo, tabiat
jonlanishi, yangilanishi, yurtimizga bahor faslining kirib kelishi bilan
boshlangan. Bayramda rang-barang milliy urf-odatlar, marosimlar
o‘tkazilgan. Navro‘z bayramining eng ahamiyatli jihatlaridan biri keksalarga
hurmat, ularning holidan xabar olish, ko‘mak berishdir.
Sattor Husayn. «O‘zbek udumlari» kitobidan