Sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti kadrlarni innovatsion boshqarish

2.4 Kadrlar faoliyati va islohotlari

Korxonada xodimlarni boshqarish kadrlar bo‘limi tomonidan amalga oshiriladi. Kadrlar xizmati - tanlangan kadrlar siyosati doirasida kadrlarni boshqarish uchun mo‘ljallangan ixtisoslashgan tuzilmalar, bo‘linmalar, ulardagi ish bilan ta’minlangan mansabdor shaxslar bilan birgalikda. Xorijiy adabiyotlar va ekspertlarning taxminlariga ko‘ra, xodimlarni boshqarish xizmatidagi xodimlarning umumiy soni jamoaning umumiy sonidan taxminan 1,0 - 1,2 %ni tashkil qiladi. Hozirgi kunda kadrlarni intensiv mehnat harakatlariga yo‘naltirishning maqbul variantlarini izlash tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Kadrlar ishi - davlat organlari, ayrim tashkilotlarning boshqaruv organlari, kadrlar xizmatlari va mansabdor shaxslarning kadrlar siyosatini amalga oshirishga qaratilgan faoliyati. Kadrlar ishining yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:

1. 
   Xodimlarni boshqarish tizimini va uning strategiyasini shakllantirish.
   
2. 
   Kadrlar ishini rejalashtirish, ishga olish, tanlash va qabul qilish.
   
3. 
   Biznesni baholash, kasbga yo‘naltirish va kadrlarni moslashtirish.
   
4. 
   O‘qitish, ishga qabul qilish va kadrlarni rag‘batlantirish.
   
5. 
   Motivatsiya, mehnatni tashkil qilish va xodimlarning xavfsizligini ta’minlash.
   
6. 
   Jamoada normal psixologik muhitni yaratish va faoliyatning boshqa sohalari.
   

Xodimlar faoliyati tashkilot xodimlariga nisbatan qo‘llaniladi. Kadrlar-tashkilot va muassasalarning malakali xodimlarining asosiy (shtat) tarkibi.
Kadrlar islohoti – ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar va tuzilmalarni rivojlantirishning sifat jihatidan yangi maqsad va vazifalariga muvofiq kadrlar salohiyatini tubdan o‘zgartirish (yangilash) ga qaratilgan keng ko‘lamli kadrlar yangilikidir.
Kadrlar islohotlariga bo‘lgan ehtiyoj ishlab chiqarish va ishlab chiqarish texnologiyasidagi keskin o‘zgarish, tashqi muhitdagi o‘zgarishlar (raqobatchilarning harakatlari, davlat organlarining qarorlari, ilmiy va texnologik taraqqiyotning rivojlanishi) natijasida yuzaga kelishi mumkin. Uning zarurligini aniqlash uchun axborotni doimiy yig‘ish va tahlil qilish talab etiladi.
Kadrlar islohoti har doim obyektiv va subyektiv shart-sharoitlar mavjudligi bilan tavsiflanadi.
Obyektiv old shartlar quyidagilar bilan bog‘liq: siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va texnik-texnologik sharoitlarning sifat o‘zgarishi va jamiyat, mintaqa, tashkilot rivojlanish ehtiyojlari bilan; islohot uchun zarur manbalar mavjudligi bilan.
Kadrlar islohotining subyektiv shart-sharoitlari quyidagilardan iborat: amaldagi kadrlar tizimining (kadrlar va kadrlar boshqaruvi) ijtimoiy, ishlab chiqarish-iqtisodiy va boshqa tizimlarni isloh qilish va rivojlantirishning sifat jihatidan yangi vazifalarini hal etishga qodir emasligi; kadrlar islohotini amalga oshirish uchun subyektiv ijobiy shart-sharoitlar mavjudligi (islohotlarni amalga oshirishga qodir shaxslar va guruhlarning mavjudligi); uni amalga oshirish zarurati bo‘lgan kadrlarning asosiy massasini tushunish.
Kadrlar islohoti tegishli strategik va taktik maqsadlar, ustuvorliklar, islohotlar rejasini (tadbirlar, bosqichlar, natijalar, ijrochilar tarkibini aniqlash, zarur resurslar), uning me’yoriy-uslubiy va motivatsion ta’minotini ishlab chiqishni o‘z ichiga oladi.
Kadrlar islohotini amalga oshirishning turli bosqichlarida baholash mezonlari quyidagilardir: moliyaviy xarajatlar darajasi va investitsiya qilingan kapitalga qaytish darajasi; xavf va noaniqlik darajasi; islohotlarning yangiliklari to‘g‘risida axborot tarqatish tezligi; islohotlarning mavjud me’yorlar va qadriyatlarga muvofiqligi; islohotlarni qisman amalga oshirish va avvalgi amaliyotga qaytarish imkoniyati; islohotlarning shaxslararo munosabatlarga ta’siri.
Kadrlar islohotining bosqichlari quyidagilar:

1. 
   Kadrlar islohotiga bo‘lgan ehtiyojni aniqlash.
   
2. 
   Kadrlar islohotini tashkil etuvchi kadrlar yangiliklari haqida ma’lumot to‘plash.
   
3. 
   Kadrlar islohoti modelini dastlabki tahlil qilish.
   
4. 
   Kadrlar islohoti bo‘yicha qaror qabul qilish.
   
5. 
   Kadrlar islohotini joriy etish (amalga oshirish).
   

Kadrlar islohotini amalga oshirish o‘z yo‘lidagi yangiliklarni va kadrlar jarayonida qatnashuvchilarning maqsadlari, faoliyat motivlari, manfaatlari qarama-qarshiligida, yangisiga qarshilik ko‘rsatishda, turli xil byurokratik to‘siqlar paydo bo‘lishida namoyon bo‘ladigan to‘siqlarni yengib o‘tishni o‘z ichiga oladi. Kadrlar islohoti yo‘lida, kadrlar islohotini ishlab chiquvchilar va mutaxassislarning qoniqarsiz ishlarida, uni amalga oshirish jarayonini tashkil qilishda.
Kadrlar islohotini joriy etish samarasi ma’lum, ba’zan juda muhim vaqtdan keyin o‘zini namoyon qilishi mumkin. Bundan tashqari, ta’sirning kattaligi ko‘p jihatdan amalga oshirish jarayonini tashkil etishga bog‘liq. Har qanday tashkilot ierarxik ravishda tashkil etilgan boshqaruv tizimi, funksiyalarni taqsimlash va ularning muayyan ish turlariga ixtisoslashuvi bilan ataylab qo‘yilgan maqsadlarga erishish vositasi ekanligiga mos ravishda qurilishi kerak bo‘lgan yetarlicha rivojlangan amalga oshirish mexanizmi zarur. Shuning uchun tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish bosqichlari Kadrlar islohotlari turli tashkiliy bo‘linmalar tomonidan izchil amalga oshirilmoqda. Ularning natijasi kadrlar boshqaruvining yangi yaxlit mexanizmini yaratishdir.