Sharq pedagogik ta’limotida ta’limiy-axloqiy qarashlar, XIV asrning ikkinchi yarmi va XVI asrda movaraunnahrda tarbiya va maktab, XVII-XIX asrning i-yarmi va XIX asrning ii-yarmidan boshlab XX asrlarda ta’lim-tarbiya va pedagogik fikrlar

Sharq pedagogik ta’limotida ta’limiy-axloqiy qarashlar, XIV asrning ikkinchi yarmi va XVI asrda movaraunnahrda tarbiya va maktab, XVII-XIX asrning i-yarmi va XIX asrning ii-yarmidan boshlab XX asrlarda ta’lim-tarbiya va pedagogik fikrlar

Sharq pedagogik ta’limotida ta’limiy-axloqiy qarashlar, XIV asrning ikkinchi yarmi va XVI asrda movaraunnahrda tarbiya va maktab, XVII-XIX asrning I-yarmi va xix asrning II-yarmidan boshlab XX asrlarda ta’lim-tarbiya va pedagogik fikrlar.

Reja:

1. Uyg‘onish davrida ilm-fan va madaniyat. Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy va Abu Nasr Forobiyning ilmiy merosi.

2.Abu Rayxon Beruniy va Abu Ali ibn Sinoning pedagogik qarashlari. XII-XIV asrlarda ta’lim va tarbiyaga oid qarashlarining rivojlanishi

3.Ijtimoiy hayotning ta’lim-tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar rivojiga ta’siri.

Amir Temur, Mirzo Ulug‘bekning pedagogik g‘oyalari va ma’rifatparvarlik xizmatlari.

4.Alisher Navoiy va zamondoshlari ta’limotida ta’lim va tarbiya masalalari

5.Xonliklar davrida talim-tarbiya va madrasalarda ta’lim mazmuni. Markaziy Osiyoda XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asr boshlarida ta’lim-tarbiya va pedagogik fikr

• 
  6.Turkistonda jadidchilik harakati va ta’lim-tarbiya. Jadid marifatparvarlarining yangi usul maktablarini tashkil etishdagi xizmatlari.
  

Alisher Navoiyning ta’lim-tarbiya haqidagi fikrlari:

Alisher Navoiy ilmni quyosh va oy xamda kunduzga o‘xshatib, u insonni baxt-saodatiga eltadi demoqchi bo‘ladi: ya’ni bu maqolat «ilm osmonining yulduzlardek baland martabaliligi xaqidakim, bilimsizlik tunni yoritish uchun «ayn» quyosh, «lom» oy, «mim» kunduz belgilarini ko‘rsatadi; bilimsizlik shomining qorong‘u ko‘rinishi xaqidakim, g‘aflat chaqini pastlik kechasida zoxir qilib, bu kechada baxtsizlikdan xikoya aytadi; olimning butun baxtsiz vujudining quyoshdek yuksakligi joxilning esa butun borlig‘I boylik, mol bo‘lsa xam tuproqdek xorligi» xaqida fikr bayon etadi.

• 
  Demak, Alisher Navoiy ilmni inson kamolati uchun eng zarur fazilatlardan biri deb biladi. U ilmni insonni, xalqni nodonlikdan, jaxolatdan qutqaruvchi omil sifatida ta’riflayda.
  

Sharqning buyuk allomalari Jomiy va Xazrati Mir Alisher Navoiy, Abduraxmon Jomiy, Husayn Voiz Koshifiy tomonidan yaratilgan va xozirgi kunda xam ta’lim — tarbiya soxasida dasturi amal bo‘lib xizmat qilayotgan o‘nlab pandnoma tipidagi asarlar komil inson tarbiyasida muxim rol o‘ynab kelmoqda. Demak, Sharq Uyg‘onish davri pedagogik ta’limotida, ta’limiy-axloqiy asarlarda komil inson tarbiyasi asosiy va muxim masalalardan sanalgan.

Sharqning buyuk allomalari Jomiy va Xazrati Mir Alisher Navoiy, Abduraxmon Jomiy, Husayn Voiz Koshifiy tomonidan yaratilgan va xozirgi kunda xam ta’lim — tarbiya soxasida dasturi amal bo‘lib xizmat qilayotgan o‘nlab pandnoma tipidagi asarlar komil inson tarbiyasida muxim rol o‘ynab kelmoqda. Demak, Sharq Uyg‘onish davri pedagogik ta’limotida, ta’limiy-axloqiy asarlarda komil inson tarbiyasi asosiy va muxim masalalardan sanalgan.

• 
  Shunga ko‘ra, buyuk allomalar ilmiy bilimlarni rivojlantirish bilan birga ta’limiy-axloqiy risolalar xam yaratib, etuk inson tarbiyasining xam nazariy, xam amaliy jixatlarini yoritib berganlar.
  

Abdulla Avloniyning ta’lim – tarbiyaga qo’shgan hissasi:

• 
  A.Avloniy nashr etgan ro’znomalar ilg’or fikrlar targ’ibotchisi bo’lgani uchun ham uning faoliyat chorizm hukumat tomonidan tez-tez taqiqlanar edi. Shundan so’ng u ilg’or g’oyalarni marifat o’chog’I – maktab orqali xalqqa tarqatshga qaror qiladi va 1903 yilda Toshkentning Mirobod mahallasida yangi usulda maktab ochadi. A. Avloniy o’zi ochgan maktabda kambag’allarning farzandlarini, yetim-yesirlarni o’qitdi.
  

Mahmudxo’ja Behbudiy

E’tiboringiz uchun rahmat!

http://fayllar.org