Sharq va gʻarb lirik janrlari misolida tahlil

Forobiyning “She’r san’ati qonunlari haqida” nomli risolasi Aristotelning “Poetika”siga yozilgan sharhdir. Forobiyning vazifasi mavjud “Poetika”da aytilgan fikr-mulohazalarini isbotlab ko‘rsatishdan va uning ma’nolariga ishora qilishdan iborat bo‘lgan edi. U she’rdagi so'zning vazifasi, mohiyati va maqsadi haqida fikr bildirib, birinchi navbatda, so‘zning tuzilishi va ma’noli qismlarini, jumla takibidagi rolini, nihoyat, poetik vazifasini quyidagicha ochib beradi: “...ma’noni bildiradigan so‘zlar sodda va murakkab bo‘ladi. Murakkab bo'lgan so‘zlar biror mulohazani anglatadi, yo anglatmaydi

• Forobiyning “She’r san’ati qonunlari haqida” nomli risolasi Aristotelning “Poetika”siga yozilgan sharhdir. Forobiyning vazifasi mavjud “Poetika”da aytilgan fikr-mulohazalarini isbotlab ko‘rsatishdan va uning ma’nolariga ishora qilishdan iborat bo‘lgan edi. U she’rdagi so'zning vazifasi, mohiyati va maqsadi haqida fikr bildirib, birinchi navbatda, so‘zning tuzilishi va ma’noli qismlarini, jumla takibidagi rolini, nihoyat, poetik vazifasini quyidagicha ochib beradi: “...ma’noni bildiradigan so‘zlar sodda va murakkab bo‘ladi. Murakkab bo'lgan so‘zlar biror mulohazani anglatadi, yo anglatmaydi

Mulohazani anglatadiganlarining qat’iy jazmliligi va jazmsizi bo’ladi. Qat’iylar yo to‘g‘ri, yo yolg'on bo'ladi. Yolg'onlarining ba’zilari eshituvchilar zehniga ma’nosi bilan o'rnashib qoladi, boshqalari esa kishi ongida narsalarning o'xshashi - aksi bilan o'rnashib qoladi. Mana shu narsa o'xshatish - she’riy mulohazalar sanaladi”.

• Mulohazani anglatadiganlarining qat’iy jazmliligi va jazmsizi bo’ladi. Qat’iylar yo to‘g‘ri, yo yolg'on bo'ladi. Yolg'onlarining ba’zilari eshituvchilar zehniga ma’nosi bilan o'rnashib qoladi, boshqalari esa kishi ongida narsalarning o'xshashi - aksi bilan o'rnashib qoladi. Mana shu narsa o'xshatish - she’riy mulohazalar sanaladi”.

Forobiy bu asarida she’r vaznlari, adabiy turlar va janrlar, she’rdagi “yolg'on” - ko'chimlar orqali yuzaga keladigan fantaziya kabilarning tabiati va xususiyatlari haqida ta’rif beradi. Ayniqsa, she’riyat va shoir yoki umuman ijod ahli, ularning iste’dodi haqidagi Forobiyning aytgan gaplari bugungi adabiy jarayonda ham o'z dolzarbligini yo'qotgan emas.

• Forobiy bu asarida she’r vaznlari, adabiy turlar va janrlar, she’rdagi “yolg'on” - ko'chimlar orqali yuzaga keladigan fantaziya kabilarning tabiati va xususiyatlari haqida ta’rif beradi. Ayniqsa, she’riyat va shoir yoki umuman ijod ahli, ularning iste’dodi haqidagi Forobiyning aytgan gaplari bugungi adabiy jarayonda ham o'z dolzarbligini yo'qotgan emas.
• U yunon she’riyatiga tayangan holda so'z yuritgan bo'lsa ham, uning she’rni she’r qiladigan vositalar, she’riyatga qo'ygan talablari hamma davrdagi barcha xalqlar she’riyatiga tatbiq qilinishi mumkin bo'lgan qarashlardi