Shaxsiy kompyuter arxitekturasi va texnik
Download 3.28 Mb. Pdf ko'rish
|
19 Shaxsiy kompyuter arxitekturasi va texnik xizmat korsatish
|
Mikroprotsessorlar
Birinchi mikroprotsessor 1971 – da Intel (AQSh)-4-bit Intel 4004 tomonidan chiqarildi. Hozirgi kunda bir necha yuz turli mikropro- tsessorlar ishlab chiqarilmoqda, ammo HDPE-da ishlatiladigan mikroprotsessorlar orasida x86 oilasining mikroprotsessorlari eng mashhur hisoblanadi. Ishlab chiqaruvchilar orasida Intel (Pentium, Pentium MMX, Pentium Pro, Pentium II, Pentium III, Pentium IV, Xeon, Celeron) va AMD Corp kabi kompaniyalar mavjud. (protses- sorlar – Duron, Athlon, Sempron) va Apple Makintosh. Strukturaviy ravishda, zamonaviy mikroprosessor – bu yarim super o‘tkazuvchilar kristallda-bir necha kvadrat millimetrli to‘rtbur- chak shakldagi kristalli silikonning nozik plastinkasida amalga oshiriladigan juda katta integral devor. Protsessorning barcha funksiyalarini amalga oshiradigan sxemalar mavjud. Kristall plastinka odatda plastik yoki keramika tekis tanaga joylashtiriladi va oltin pinalar bilan metall pinlarga ulanadi, shunda u biriktirilishi mumkin. Tashqi qurilmalar va birinchi navbatda RAM bilan protsessor bir nechta super o‘tkazuvchilar guruhlari – shinalar (ma’lumotlar avtobus- lari, manzil avtobuslari va buyruq avtobuslari) bilan bog‘langan. Protsessorlarning asosiy parametrlari quyidagilardir: ish kuchla- nishi, bit chuqurligi, ish soat tezligi, ichki soat tezligi va Kesh hajmi. Protsessorning ish kuchlanishi anakart tomonidan ta’minlanadi, shuning uchun turli xil anakartlar turli xil protsessorlarga mos keladi (ular birgalikda tanlanishi kerak). Protsessor texnologiyasi rivojlanib borayotganligi sababli ishchi kuchlanishning bosqichma-bosqich pasayishi kuzatiladi. Intel Pentium protsessorlariga o‘tish bilan 3,3 V ga tushirildi va hozirda 3 V dan kam. Ishchi kuchlanishning pasayishi protsessor kristallidagi struktu- raviy elementlar orasidagi masofani elektr uzilishdan qo‘rqmasdan 37 millimetrning o‘n minginchi qismiga kamaytirishga imkon beradi. Voltajning kvadratiga mutanosib ravishda, protsessorda issiqlik tarqalishi kamayadi va bu uning haddan tashqari issiqlik tahdidisiz ishlashini oshiradi. Shunga qaramay, har doim mikroprosessorning yuqori qismida ishlaydigan sovutish uchun fan (sovutgich) o‘rnatiladi. Protsessorning bit tezligi bir vaqtning o‘zida (bir soat ichida) registrlarida qancha ma’lumotni qabul qilishi va ishlashi mumkinligini ko‘rsatadi. Birinchi x86 protsessorlari 16-bit edi. 80386 protsessoridan boshlab ular 32-bit arxitekturasiga ega. Intel Pentium oilasining zamonaviy protsessorlari 32-bitli bo‘lib qoladi, ammo ular 64-bitli ma’lumotlar avtobuslari bilan ishlaydi (protsessorning hajmi ichki registrlar hajmi bilan belgilanadi). Operatsion soat tezligi va uning ichki ko‘paytirish koeffitsienti. Protsessorda har bir jamoaning ishlashi muayyan miqdordagi vaqtni oladi. Soat pulslari anakartda joylashgan mikroprotsessor to‘plamiga (chipset) kiritilgan chiplardan birini o‘rnatadi. Protsessorga keladigan soat tezligi qanchalik baland bo‘lsa, u bir vaqtning o‘zida ko‘proq buyruqlar bajarishi mumkin. Birinchi x86 protsessorlari 4,77 MGts dan yuqori bo‘lmagan chastotada ishlashi mumkin edi va bugungi kunda protsessorlarning ish chastotasi sekundiga uch milliard soat (3 GGs) dan oshib ketdi. Soat signallari protsessor anakartdan olinadi, bu faqat jismoniy sabablarga ko‘ra protsessor kabi yuqori chastotalar bilan ishlamaydi. Bugungi kunda uning chegarasi yuzlab MGts. Protsessorda yuqori chastotalarni olish uchun 3 koeffitsienti bo‘yicha ichki chastota ko‘paytiriladi; 3,5; 4; 4,5; 5 va undan ko‘p. Misol uchun, 2,4 GHz MP chastotasi 400 MGts tizim avtobusining chastotasi bo‘lib, 6 koeffitsienti bilan ko‘paytiriladi. Protsessor ichidagi ma’lumotlar almashinuvi RAM kabi boshqa qurilmalar bilan almashishdan bir necha marta tezroq bo‘ladi. Ramga murojaatlar sonini kamaytirish uchun protsessor ichida bufer maydoni yaratiladi-Kesh xotirasi deb ataladi. Bu «super-operativ xotira»kabi. Protsessor ma’lumotlarga muhtoj bo‘lsa, u avval Kesh xotirasiga kiradi va faqat kerakli ma’lumotlar bo‘lmasa, uning Ramga aylanishi sodir bo‘ladi. Ramdan ma’lumotlar blokini olib, protsessor uni bir vaqtning o‘zida Keshga olib keladi. Yuqori samarali protsessorlar har doim yuqori Kesh hajmiga ega. 38 Protsessor anakartda joylashgan va protsessor ulagichiga (Socket) ulangan. Shu munosabat bilan, protsessor faqat mos keladigan Socket bo‘lgan tizim kartasiga ulanishi mumkin. Socket 478, Socket 775, Socket A, Socket 754, Socket 939 / 940 va boshqalar: quyidagi protsessor ulagichlar ulangan CPU topishingiz mumkin. Download 3.28 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|