Shaxsiy kompyuter arxitekturasi va texnik

Antivirusning oldini olish 
Aksariyat hollarda, profilaktika standart antivirus dasturlari 
yordamida amalga oshiriladi. Aksariyat odamlar har hafta kompyu-
terning skaneri yordamida xavfni yo‘q qilish mumkin deb o‘ylashadi. 
Ammo ma’lumotlarni himoya qilish uchun haddan tashqari xavf 
tug‘dirishi shart emas. 
Shuni yodda tutish kerakki, ko‘pchilik antivirus dasturlari bepul, 
ma’lumotlar bazasini qo‘lda yangilashni talab qiladi. Agar bu lahzani 
o‘tkazib yuborilsa, u viruslar bilan kompyuter uskunalariga zarar 
yetkazish uchun sharoit yaratishga olib keladi. Barcha o‘rnatilgan 
dasturlar to‘liq tekshirilishi kerak. Agar kompyuter olinadigan mediani 
o‘rnatishda (Flash drayvlari, tashqi qattiq disklar va boshqalar) bo‘lsa, 
u tegishli tekshirishni talab qiladi. 
Dasturiy ta’minotning oldini olish
 
Tizimni muntazam ravishda qayta o‘rnatmaslik uchun kompyu-
terning dasturiy ta’minotini muntazam ravishda saqlash kerak. Tizimli 
«axlatni» qo‘pol ravishda kompyuter texnikasini ishlashda buzilish 
xavfi mavjud. Hujjatlar bilan ishlangandan so‘ng, ularni o‘chirish kerak. 
Noto‘g‘ri kod, bo‘sh papkalar, qoldiq fayllar - bularning barchasi 
kompyuterning ishlashiga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan dasturlarni olib 
tashlaganidan keyin qoladi. Protsessor ushbu yetarli darajada uzoq vaqt 
ishlov beriladi, bu esa kompyuterda ishlayotganda juda ko‘p 
noqulayliklarni ta’minlaydi. Bu tizimda salbiy ta’sir ko‘rsatadigan 
ortiqcha yuklarga olib kelishi mumkin. 
Siz keraksiz ma’lumotlarni kompyuterning xotirasidan ikkita usul 
bilan yo‘q qilishingiz mumkin: 
1. Standart tizim komponentlari - Boshqarish paneli va boshqaruv 
moduli va dasturiy ta’minotni o‘rnatish. 
2. Ma’lumot ro‘yxati tozalangan uchinchi tomon yordam 
dasturlari. Ularning muntazam ravishda foydalanishlari bilan 
protsessorning ishlashi tezlatilgan va uning haddan tashqari qizib 
ketishining oldini olish. 

---

126 
Shaxsiy kompyuterning oldini olishning muhim jihati - bu 
vinchchesterning o‘z vaqtida saqlanib qolishidir. Bu ish davrida 
klasterlar orqali, qattiq diskdagi xotira hujayralari buyurtma berishdan 
qilinganligi bilan izohlanadi. Bu tarqoq massaning shakllanishiga olib 
keladi va ushbu dasturlarda chalkashliklarni shakllantirishga olib keladi. 
Kerakli ma’lumotlarni kompyuter orqali topish uchun ko‘p miqdordagi 
resurslar jalb qilinadi. 
Pozitsiyani barqarorlashtirish uchun defragentatsiyadan foydala-
nish kerak, ularda ushbu dasturlar qattiq diskda buyurtma qilinadi. 
Defragmentatsiya boshlanganligi sababli xotira klasterlari istalgan 
tartibda saralanadi. 
Dasturiy ta’minotning «tozaligini» kuzatib borish juda muhimdir, 
ayniqsa operatsion tizim uchun. Agar siz derazalarni tez-tez qayta 
o‘rnatmoqchi bo‘lsangiz, kompyuteringiz dasturiy ta’minotining oldini 
olishni qanday qilib to‘g‘ri bajarishni yodda tutishingiz kerak. Dasturiy 
ta’minotning oldini olishning ma’nosi kompyuter komponentlari bilan 
bir xil, vaqt o‘tishi bilan «Axlat» dan cho‘tkasi, faqat changning rolida, 
Windows reestridagi eski yoki keraksiz dasturlar va foydasiz kodlarning 
qoldiqlari. Xo‘sh, ular qayerdan paydo bo‘ldi? Javob yuzasida yotadi - 
biz o‘zimizga ko‘tarilishimiz. 
Masalan, siz bolani o‘rnatdingiz, u o‘z mulkida o‘ynagan yoki 
hammadan o‘tgan, siz uning qattiq diskiga bo‘sh joyni tejash uchun uni 
yo‘q qilasiz. Va bu o‘yin haqida yozuvlar Windows reestrida yo‘q 
qilinganidan keyin ham aniqlanishi mumkin. - Bu unga qanday 
aralashadi? - so‘raysiz. Windows kutubxonasidagi mavjud bo‘lmagan 
va eski aloqalari uchun protsessorlarning aylanishidan tizim sekinroq. 
Ammo ro‘yxatga olish kitobi deyarli har bir harakatning birortasi 
yozilgan va shu bilan tizim fayllari kirish tezligini pasaytiradi. Albatta, 
kompyuterning ishlashidagi o‘nlab va yuzlab bunday yozuvlar ta’sir 
qilmaydi, ammo olti oylik ishlardan o‘rtacha foydalanishingiz uzoqroq, 
ammo Windows tizimining aniq xatolari paydo bo‘lishini tushunasiz. 
Nima qilish kerak? 
Avvalo, siz Windowsdagi dasturlarni yo‘q qilganda, siz faqat 
«boshqaruv paneli / dasturini o‘rnatish va olib tashlash va tozalash» dan 
foydalanishingiz kerak. 
• Ixtisoslashgan dasturlar yordamida Windows registrini qayta 
tozalang. 

---

127 
Biz CCLEANERdan foydalanishni tavsiya etamiz, bu dastur 
tajriba bo‘lmagan foydalanuvchi uchun ham oson, foydalanuvchilarga 
qulay interfeysga ega va hech qachon ortiqcha ishlamaydi (masalan, 
Windows yuklash fayli). Ushbu operatsiyalar bilan bir qatorda 
defragmentatsiya haqida unutish mumkin emas. Qattiq diskni defrost-
mentatsiya qilish - dasturiy ta’minotning oldini olish asosi. Keling, 
oddiy so‘zlar bilan HDD-ni defrasuzatsiyaning printsipini tushun-
tirishga harakat qilaylik. O‘rnatish paytidan boshlab har qanday dastur 
kompyuterida qayta boshlaymiz. Dastur fayllari kichik hujayralardagi 
qattiq diskda (qattiq disk) - klasterlarda qayd etiladi. Klaster minimal 
ma’lumotni saqlash bloki tashuvchisiga. Shunday qilib, dastur ko‘plab 
qo‘shni bepul klasterlarga «birinchi» HDD yozmoqda. Bir nechta o‘nlab 
dasturlarni kompyuterda qo‘yib, yangilanishlar vaqti davomida yuklab 
olish va bir nechta dasturdan olingan fayllar qattiq diskning turli 
qismlaridan klasterlar tomonidan qayd etiladi. Shunga ko‘ra, ushbu 
dasturga murojaat qilib, protsessor ko‘plab klasterlarni ushbu 
dasturning turli joylarida turli xil joylarda topishga urinmaguncha 
kutamiz. Xulosa: dastur asta-sekin ko‘tariladi va ishlaydi. Va biz 
kompyuterda qancha bo‘lsa (ko‘proq qayta o‘rnating, dasturni qayta 
o‘rnating va o‘chirib tashlang), bizda turli xil dasturlarning bir qismini 
qattiq diskning maydoni bo‘ylab aralashtiramiz. HDD defragmentatsiya 
qilish sizga barcha qattiq disk klasterlarini skanerlash va tartiblash 
imkonini beradi. Shuni zudlik bilan ta’kidlang, bu uzoq jarayon 
ekanligini ta’kidlang. Defragmentatsiya vaqti kosmos bilan to‘ldirilgan 
qattiq diskning hajmiga va avvalgi defragmentatsiya (Windows 
o‘rnatish) hajmiga bog‘liq.