Shaxsning bilish jarayonlari psixilogiyasini tahlil qilish, ularning nerv-fiziologik asosini qiyosiy o’rganish

Sezgilar tasnifi va turlari

Sezgilar qaysi a’zolar yordamida hosil qilinishiga qarab quyidagi turlarga bo’linadi :

1. Ko’rish

2. Eshitrish

3. Hid bilish

4. Ta’m bilish

5. Teri

6.Muskul-harakat

organik sezgilariga ajratiladi

Ch. Sheringtonning izohi bo’yicha sezgilarni tasniflash

1.

• Ekstroresepetiv sezgilar

2

• Proprioreseptiv sezgilar

3

• Introreseptiv sezgilar

1. Tashqi muhitdagi narsa va hodisalarning xususiyatlarini aks ettirishgamoslashgan hamda reseptorlari tananing sirtqi qismida joylashgan sezgilar, ya'ni ekstroreseptiv sezgilar;
2. Ichki tana a'zolari holatlarini aks ettiruvchi hamda reseptorlari ichki tana a'zolarida, to‘qimalarda joylashgan sezgilar, ya'ni interoreseptiv sezgilar.
3. Tanamiz va gavdamizning holati hamda harakatlari haqida ma'lumot (axborot, xabar) beruvchi muskullarda, bog‘lovchi paylarda, mushaklarda joylashgan sezgilar, ya'ni proprioreseptiv sezgilar.

Sezgi turlari

Ekstroreseptiv, proprioreseptiv, introreseptiv o‘z navbatida yana quyidagi turlarga ajratiladi:

• Ko‘rish sezgilari;
• Eshitish sezgilari;
• Hid bilish sezgilari;
• Ta'm bilish sezgilari;
• Teri sezgilari;
• Muskul - harakat (kinestetik);
• Statistik sezgilar;
• Organik sezgilar;

Ko’rish sezgilari

Insonlar tomonidan rang va yoruqlikni sezish ko‘rish sezgilari orqali amalga oshadi va seziladigan ranglar xromatik va axromatik turlarga bo‘linadi. Psixofiziologik qonunga ko‘ra yoruqlik nurlari uchburchak shisha prizma orqali o‘tib singanda hosil bo‘ladigan rang xromatik ranglar deb atalib, ularga kamalak ranglar, ya'ni qizil, zarg‘aldoq, sariq, yashil, havo rang, ko‘k, binafsha tuslarini qamrab oladi.