Shaxsning ijtimoiylashuvi

Ijtimoiylashuv turlari
Ular sotsializatsiya haqida gapirganda, ular ko'pincha bolani, uning tarbiyasini, nutqni o'zlashtirishni va xatti-harakatlarning elementar normalarini nazarda tutadi. Ammo sotsializatsiya bolalik bilan chegaralanib qolmaydi, u kattalarga ham xosdir. Bundan tashqari, o'rnatilgan shaxslar uchun bu jarayon psixologiya nuqtai nazaridan ancha murakkab va muammoli.
Ijtimoiylashuvning uch turi mavjud: birlamchi, ikkilamchi va doimiy.
Birlamchi sotsializatsiya
Ushbu turdagi sotsializatsiyani bolalar deb ham atash mumkin. U tug'ilishdan boshlanadi va mustaqil hayotning boshlanishigacha, aniqrog'i, o'g'il yoki qiz jamiyatning to'liq va to'liq a'zosi bo'lgunga qadar davom etadi.
Bolalarning sotsializatsiyasi bu hodisaning eng ko'p o'rganilgan turidir, chunki uzoq vaqt davomida butun jarayonning tavsifi u bilan cheklangan. Birlamchi sotsializatsiyaning o'ziga xos xususiyati shundaki, u asosan ongsiz xarakterga ega, bola, aslida, jamiyatning ijtimoiylashtiruvchi ta'sirining sub'ekti emas, balki ob'ektidir. Kattalar ham ijtimoiy normalarning dirijyorlari, ham ularning bajarilishi ustidan ijtimoiy nazoratni amalga oshiradiganlar rolini o'ynaydi: ota-onalar, o'qituvchilar va o'qituvchilar. Va bola, eng yaxshi holatda, faqat guruhning katta a'zolariga taqlid qiladi. Shuning uchun, birlamchi sotsializatsiya muvaffaqiyatining asosiy sharti - bu ijtimoiy me'yorlar kuzatilgan farovon oila.
To'g'ri, bola qanchalik katta bo'lsa, normalarni o'zlashtirish uchun ko'proq ongli harakatlar qiladi. Yoki ularga qarshi turing. Ha, va bu, masalan, o'smir antisosial guruh ta'sirida bo'lganida sodir bo'ladi. Bunday holda, u tanlov oldida turadi: kattalar jamiyati tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan umumiy qabul qilingan xulq-atvor me'yorlariga rioya qilish yoki norasmiy hamjamiyat tomonidan taqdim etilgan qadriyatlar uchun undan voz kechish. Tanlov oson emas va bu ko'p jihatdan bolaning ijtimoiy me'yorlarni qanday o'rganganiga bog'liq.
Oddiy tarbiya sharoitida xulq-atvor qoidalari ancha erta o'zlashtiriladi, insonning ichki shaxsiy normalariga aylanadi va uning g'ayrioddiy xatti-harakatlarini cheklaydi. Gap shundaki, sotsializatsiya jarayonida ichki nazoratning maxsus mexanizmi shakllanadi. Bola tomonidan qabul qilingan me'yorlar biron sababga ko'ra buzilganida, u uyat hissi yoki hissiyotda namoyon bo'ladi. Bu juda yoqimsiz his-tuyg'ular va ular xatti-harakatlarni tartibga soluvchi rol o'ynaydi.
Ammo bu, agar sotsializatsiya jarayoni to'g'ri davom etsa, ya'ni kattalar nafaqat ijtimoiy qadriyatlar va me'yorlarni qo'llab-quvvatlasa, balki bolani ularga to'g'ri munosabatda bo'lishga o'rgatishda faollik va qat'iyatlilik ko'rsatsa. Faqat shu sharoitda ijtimoiy normalar ichkilashtirish jarayonidan o'tishi mumkin.