yagona Vatan zarurligi ommaviy tarzda anglab olinmaganligi ulkaga
boskinchilik yurishlari uchun kulay imkoniyat yaratdi.
X1X asrning birinchi yarmida O`rta Osiyo xonliklari birlashib,
Rossiya xonliklarni bosib olish rеjasini barbod kilish uchun ish olib
borish urniga, bir-birlari bilan konli uro`shalar olib bordi. Ayniksa
Buxoro bilan Kukon O`rtasida tyoz-tyoz uro`shalar bo`lib turdi, ming-minglab
odamlar uldirildi, xonadonlar xonavayron etildi,ayniksa istе'dodli
sarkardalar fitnalarda xalok etildi. Mudofaa kobiliyatining pasayib
kеtishi esa Rossiya uchun juda kul kеlardi. Ma'lumki, Angliya xukumati
Buxoro, Xiva va Kukon xonliklariga ularni birlashtirish, xеch bulmaganda
Rossiyadan muxofazalanish
uchun bitim tuzish maksadida uz vakillari-emmissarlari Stoddart va
Konnolini yubordi. Ammo Buxoro amiri Nasrullo(1825-1860) boshqacha
yo`l to`tdi.Angliya emissarlari Stoddart va Konnolini asosiy maksadi
O`rta Osiyo xonliklarini birlashtirish edi. Kukon va Xiva xonliklari
Rossiya xujumidan ximoya kilish bitimini imzolashga rozi bulishdi, ammo
Buxoro amiri Nasrullo esa, ingliz emissarlari oldiga musulmon
dinini kabul kilish shartini kuydi. Fakat shundagina u bitimga imzo
chyokishga rozi bulishini aytdi. Tabiiyki, inglizlar bu shartni kabul
kilmadilar. Shu tufayli amir Nasurlloning farmoniga binoan ingliz
emissarlari Stoddart va Konnoli katl etildi. Umuman olganda,
O`rta Osiyo xonliklari Rossiyaning bu xududida xujm kilish arafasida
xalokat еkasiga borib kolgan bo`lib, ijtimoiy-iqtisodiy jixatdan
zaiflashgan, bir-birlari oldida daxshatga to`shaadigan, xoxlagan vaktda
xujumlar kilish, arzimagan baxonlara bilan oralarida uro`sha chikib
kеtishi mumkin bo`lgan xolat dagi hayotni uz boshlaridan kеchirmokda
edilar. Bu xolat, tabiiyki, Rossiya impyeriyasining ko`pdan byeri
rivojlanib kеlaеtgan tadbiri amalga oshirish uchun kulay imkoniyat
tugdirdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
