Shifokor deontologiyasi bu nima va u qanday yo’nalishlardan iborat?

65. Kekirish xaqida tushuncha va kekirishda birinchi yordam. 
Kekirish (lot. eructatio) – birdaniga noixtiyoriy ba`zida ovozli bo`lib 
oshqozon yoki qizilo`ngachda yig`ilgan havoni chiqarib yuborish. Kekirish 
oshqozon tarkibining kichik qismining og`izga tushishi bilan birga bo`lishi mumkin. 
Havo bilan kekirish aerofagiyada kuzatiladi. Aerofagiya (yunon. aeros - havo, 
phagein – yemoq, yutmoq) – mo`l miqdordagi havoni yutib keyin esa kekirish; uni 
tez ovqatlanishda, bir qator oshqozon-ichak kasalliklarida, psixik kasalliklarda 
kuzatish mumkin.  
Kekirish og'izda kislota ta’mi bilan birga bo'lishi mumkin (oshqozon 
sekretsiya, me'da-xlorid kasallik amplifikasyon) yoki achchiq (qachon o'n ikki 
barmoqli ichak dan me'daga safro tashlab), chirigan tuxum hidli (gastrit bilan, pilorik 
stenoz) . 
 
66. Ko’ngil aynish xaqida tushuncha va ko’ngil aynishda birinchi yordam. 
Kongil aynishi (lot. nausea) – kokrak osti, kokrak, halqum va ogiz
boshligida noqulaylik bolib, kopincha qusish bilan davom etadi. Kongil
aynishi solak oqishi, teri qoplamlari oqarishi, yuqori teri ajralishi, bosh
aylanishi, qon bosimi pasayishi bilan birga kechishi mumkin. Bu simptomning
rivojlanishida qusish markazining qozgalishi yotadi. Agar kongil aynishi
soatlab davom etadigan bolsa, hamshira bemorga holatni vaqtincha

---

yengillashitirishni o`rgatishi kerak--kichik porsiyalar orqali gazlanmagan
mineral suvni ichish. 
67. Qabziyat xaqida tushuncha va qabziyatda birinchi yordam. 
Qabziyat yoki konstipatsiya( lot. Constipation- yig’ilish, to’dalanish degan 
ma’noni anglatadi) najasning uzoq to’planib qolishi yoki defekatsiyaning to’liq 
bo’lmasligi oqibatida(100 gr/ sut) to’planib borishi. Qabziyat ichak motorikasining 
buzulishi, defekatsiya xohishining kuchsizlanishi bilan bog’liq holda yuzaga 
chiqadi. Najasning ichak bo’shlig’idagi normal harakatiga MIT dagi organik 
o’zgarishlar ham to’sqinlik qiladi. Qabziyat ichak kasallanmagan hollarda ham 
vujudga kelishi mumkin. Masalan noto’g’ri ovqatlanishda yoki och qolganda, 
organizm suvsizlanganda yoki oson so’riluvchi ovqatlar istemol qilganda, o’simlik 
kletchatkasi yetishmaganda (peristaltika aktivatori) kuzatiladi.  
Shifokor tomonidan rektal shamcha (bisakodil) gipertonik huqna tavsiya 
etiladi. fekal tosh qattiq bo'lsa, kechasiga yog’li huqna va ertalab rektal-sham 
kiriting. Qotib qolgan najas hollarda klizmalari samarali emas, barmoqlarni kiritish 
kerak. Buning uchun, hamshira, bemor ostida sudna qo’yib rezina qo'lqop kiyadi va 
vazelin bilan o'ng qo'lning o'rta va ko’rsatkich barmoqlarini to'g'ri ichakka kiritib 
axlatni qismlarga bulib tashlash kerak, keyintozalovchi klizma qo'yish kerak.