Shomaksudova, M. Israil \ oav da yozma matn. Nutq va munozara

shug‘ullanadi. Jumalistlaming bu faoliyati geytkiper (darv'ozabon) hisoblanadi. 
Ular qaysi xabarlar “darvozadan o‘tishini”, qaysjlan esa “axlat qutisiga 
uloqtirilishi”ni hal qiladilar. Keyin esa joy masalasiru. ya’ni qaysi xabarlar birinchi 
sahifaga, qay birlari esa gazetaning ichki qismiga joylashtirishni muhokama 
qiladilar. 0 ‘quvchi dunyoga jurnalist nazari Ы1гю boqadi. Qay bir xabar muhim 
ekanligini uning isliidan bilib oladi. Jumalistning vazifasi boiib o‘tayotgan voqea- 
hodiscdardan tolaligicha xabardor bolish, so'ngra ularnmg ichida eng asosiylarini 
topa olish va uni til vositalari yordamida aniq va loiida qilib o'quvchiga 
yetkazish. Tabiiyki, bu jarayonda ma’lum bir faktlar berilmay qolishi mumkin. Siz 
maqolada eng muhim faktlami berayotganingizga toiiq ishonch hosil qilishingiz
157

---

kerak. Voqea-hodisa to‘g‘risida ko‘p ma’lumotga ega bo‘lgan holda ulaming 
ichidan eng asosiylarini ajratib olish mashaqqatli jarayon hisoblanadi. Chunki 
yaxshi reportyor har doim ko‘p ma’lumot olishga harakat qiladi. Bu jarayon 
jurnalistikaning yana bir qoidasi “bilganingni 10% ini qog‘ozga tushur”ni asoslab 
beradi.
Besh “W” (Who, What, When, Where, Why) qoidasi.
Har bir yangilik beshta savolga javob berishi kerak. Bu savollar Kim?, 
Nima?, Qachon?, Qaerda?, Nimaga? ba’zi hollarda Qanday? bu savollarga lidning 
o‘zida emas, maqolaning qolgan qismlarida ham javob berishingiz miimkin. 
Asosan, birinchi bobda yoki mumkin bo‘lgan eng yaqin qismda joylashishi lozim. 
Maqola yozib bo‘lingandan so‘ng bu savollami o‘zingizga yana bir bor berib 
ko‘rib, maqolada javoblar borligiga amin bo‘ling. 26
Amerikalik juraalist va yozuvchi Roy Piter Klark yozishning namunali