Shukurullo mardonov umida zokirova
Download 2.8 Kb. Pdf ko'rish
|
Shukurullo mardonov umida zokirova 80-92 офмщи
funksiyalari: tashkil etish, tashkillashtirish va boshqarish, bo‘lajak
o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash faoliyatini kasbiy-shaxsiy yo‘naltirish. Ma’naviy-estetik tarbiyaning xususiyati (qisman I.P. Podlasыydan olingan [122, 7-12]): aniq maqsadga yo‘naltirilganlik; o‘zaro ta’sir (o‘qituvchilar - talabalar), ko‘p faktorlilik (ob’ektiv va sub’ektiv omil- larning ko‘pligi); davomiyligi, dinamikasi; murakkablik, o‘qituvchiga bog‘liqlik (shaxsiyatli, o‘quvchilarga individual munosabat); ma’naviy- estetik tarbiyaning uzluksizligi (tizimli maqsadli ta’sir); murakkablik (maqsad, vazifalar, tarkib, shakl va usullarning birligi); sub’ektiv omillarga qarab natijalarning o‘zgaruvchanligi; kasbiy-pedagogik mahorat; ikki tomonlama yo‘nalish, qayta aloqa (o‘qituvchi - talaba). Bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash mazmuni: bilimlar, tushunchalar, idroklar, taassurotlar, his-tuyg‘ular, e’tiqodlar, ko‘nikmalar, qobiliyatlar, ma’naviy-estetik fazilatlar va shaxsiy xususiyatlar, ma’naviy-estetik tarbiyada belgilangan kasbiy-shaxsiy maqsadlar va vazifalarga muvofiq muayyan harakatlar va xatti-harakatlar tizimi bo‘lib, u har tomonlama rivojlangan shaxsni shakllantirishga yo‘naltirilgan. Bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash mazmunida kasbiy-shaxsiy omil alohida o‘rin egallaydi: bo‘lajak o‘qituvchilarning ma’naviy-estetik tarbiyasi asosida ularning kelgusi pedagogik faoliyatda ma’naviy-estetik tarbiyalashga tayyorligi. Ushbu maqsadlarda bo‘lajak o‘qituvchilarning ma’naviy-estetik tarbiyasi pedagogik fanlar tizimida, ularning dosturlarini zamonaviylashtirish asosida amalga oshiriladi (2.1 qarang). Bo‘lajak o‘qituvchilarni nima uchun ma’naviy-estetik tarbiyalash kerakligini, muhim kasbiy-pedagogik rolini yosh avlod oldida bajarishi lozimligini yaxshi biladi. Ma’naviy-estetik tarbiyalash jarayonida bo‘- lajak o‘qituvchilarda milliy-umumestetik qadriyatlar asosida shaxsning quyidagi muhim sifatlari va qobiliyatlari shakllantiriladi: kasbiy burch va majburiyat, ma’naviy-estetik tarbiya zarurati; hissiy madaniyat; estetik, ma’naviy-estetik bilimlar; milliy-badiiy qadriyatlarni bilish; 203 badiiy dunyoqarash; ma’naviy etuklik; estetik idrok qilish; badiiy- analitik qobiliyatlar; qadriyatli-estetik yo‘nalish; o‘z xalqining badiiy merosidan “abadiy qadriyatlar”ni bilishi; milliy g‘urur hissi, milliy o‘zini anglash; intellektual-ijodiy qobiliyat; o‘quvchilar ma’naviy- estetik tarbiyasida pedagogik ijod, ularning ma’naviy-estetik ma’ri- fati; ma’naviy-estetik ta’limga qobiliyat va zarurat, o‘zini o‘zi takomillashtirish. Badiiy dunyoqarash kengayadi, badiiy-estetik anglash takomillashadi. Sanalgan sifatlar va qadriyatlar bo‘lajak o‘qituvchilar ma’naviy-estetik tarbiyasining jipsligini, birligini ta’minlaydi. Bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalashga kompleks yondashuvni ta’minlaydi. Pedagogik fanlarni o‘rganish jarayonida milliy-badiiy meros asosida bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash tizimi. Ma’naviy- estetik tarbiyalash jarayoni murakkab dinamik tizim bo‘lib, qator komponentlardan tashkil topgan. Pedagogik fanlarni o‘rganish jarayonida milliy-umumestetik qad- riyatlar asosida bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash ma’naviy-estetik tarbiya konsepsiyasini (maqsad, vazifa va ushbu jarayon mazmuni) inobatga oluvchi bosqichlar vositasida, shuningdek, jarayonning kechish shart-sharoitlari, tarbiyaviy pedagogika hamda bo‘lajak o‘qituvchilar ma’naviy-estetik tarbiyasi mezonlari orqali amalga oshiriladi. Ma’naviy-esttik tarbiya jarayonida bo‘lajak o‘qituvchilarda quyidagi muhim fazilatlar, shaxs xususiyatlari va qobiliyatlari shakllantiriladi: kasbiy burch va majburiyat, ma’naviy-estetik tarbiyaga bo‘lgan ehtiyoj; hissiy madaniyat; estetik, ma’naviy-estetik bilimlar; milliy badiiy qadriyatlarni bilish; badiiy ufqlar; ma’naviy takomillashtirish; estetik idrok; badiiy va ta’liliy qobiliyat; qadriyatli-estetik yo‘nalish; o‘z xalqining badiiy merosidan “abadiy qadriyatlar”ni bilish; milliy g‘urur tuyg‘usi, milliy o‘ziga xoslik hissi; intellektual-ijodiy qobiliyat; talabalarida ma’naviy-estetik tarbiya, ularning ma’naviy- estetik ma’rifatida pedagogik ijod; ma’naviy-estetik tarbiya, o‘zini takomillashtirish uchun qobiliyat va ehtiyoj. Badiiy ufqlari kengayib, badiiy-estetik did yaxshilanib boradi. Bo‘lajak o‘qituvchilarning sanab o‘tilgan fazilatlari, tomonlari va qobiliyatlari ularning ma’naviy- estetik tarbiyasi yaxlitligini belgilaydi, ularni bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalashga kompleks yondashishga yo‘naltiradi. 204 Pedagogik fanlarni o‘rganishda milliy badiiy meros asosida bo‘la- jak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash tizimi. Ma’naviy- estetik tarbiyalash jarayoni bu juda murakkab dinamik tizim bo‘lib, uning tarkibiy qismlari turli xil bo‘lib, ular o‘z navbatida quyi tizimlarini anglatadi. Pedagogik fanlarni o‘rganish jarayonida bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash, uning maqsadi, vazifalari va mazmuni, shuningdek, rivojlanish shartlari, ta’lim pedagogikasi va bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalash mezonlari hisobga olingan bosqichlar orqali amalga oshiriladi. Milliy-badiiy qadriyatlar bo‘yicha pedagogik fanlarni o‘rganish jarayonida bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalashning tarkibiy-mazmuniy tizimiga quyidagi bosqichma-bosqichli mazmun kiritilgan: I. Davlat ta’lim siyosati matnida muammoning ijtimoiy-ma’rifiy ahamiyatini talabalarga tushuntirish. Sharq buyuk mutafakkirlarining falsafiy-pedagogik g‘oyalari va qarashlari, xalq pedagogikasi va taniqli zamonaviy olimlarning uslubiy asarlari bilan bog‘liq holda bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-estetik tarbiyalashning muhimligini anglash. II. Talabalarning zaruriy bilimlar, tushunchalar, g‘oyalar, taassurotlar tizimiga ega bo‘lishi, shu jumladan, talabaning ma’naviy-estetik tarbiyalash bo‘yicha bilimlari. Insonning ma’naviy-estetik fazilatlari, tomonlarini va qobiliyatlarini, shu jumladan, kasbiy jihatdan muhim jihatlarini shakllantirish. Bo‘lajak o‘qituvchilarni bosqichma-bos- qich ma’naviy-estetik tarbiyalash tizimi, bu jarayonda pedagogik texnologiyalar, usul va texnikalar bilan tanishtirish. III. O‘quvchilarni milliy madaniy-badiiy qadriyatlar, shu jumladan, maktabdagi ma’naviy-maorifiy ishlarda ma’naviy-estetik tarbiyalashda bo‘lajak o‘qituvchilarni pedagogik ijod va mahorat bilan tanishtirish. IV. Laboratoriya, amaliy va seminar mashg‘ulotlarida bo‘lajak o‘qituv chilarning “ma’naviy-estetik amaliyoti”: intellektual-ijodiy su- bek tiv-shaxsiy xarakterdagi, kasbiy-shaxsiy nazariy-pedagogik va uslubiy mazmunidagi. Olingan ma’naviy-estetik bilimlari, ko‘nikmalari, namoyon bo‘ladigan qobiliyatlari, bo‘lajak o‘qituvchilar shaxsining shakllangan ma’naviy-estetik sohasini faollashtiradi. V. Bo‘lajak o‘qituvchilarning ijtimoiylashuvi (kasbiy-shaxsiy) ma’lum bir jamiyatdagi muayyan faoliyat (ijtimoiy tajribani to‘plash) orqali ularni ma’naviy-estetik tarbiyalash natijalari va jarayoni sifatida. 205 Ushbu tizimning markazida quyidagi tarkibiy qismlar mavjud: moti- vatsiyaviy; elementar-konseptual (zaruriy ma’naviy-estetik toifalarni assi milyasiya qilish); badiiy-estetik bilimlar; kasbiy-informatsion (ma’naviy-estetik chegaralar doirasida); texnologik-pedagogik; kasbiy ma’ naviy-estetik faoliyatda pedagogik san’at, ijodkorlik va mahorat; amaliy ma’naviy-estetik mazmun (shaxsiy-kasbiy); faollashtirish; ijti- moiylashuv. Bo‘lajak o‘qituvchilar uchun ma’naviy-estetik tarbiyaning barcha bosqichlarida talabalar shaxsiga yo‘naltirilgan yondashuv va ularning ma’naviy-estetik ko‘rinishi bo‘yicha mustaqil ish uchun tavsiyalar va ko‘rsatmalar berilgan. Ushbu jarayonda bo‘lajak o‘qituvchilarda quyidagi ma’naviy-estetik fazilat-larining qanday shakllanib, rivojlanib borishini kuzatish muhimdir: estetik, badiiy qadriyatlarga hissiy ijobiy munosabat; milliy badiiy qadriyatlarni bilish; Download 2.8 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling