Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таълим вазирлиги тошкент автомобил-йщллар институти

Hisobot tarkibi 
1. 6-jadval to’ldiriladi. 
2. Xulosa. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

26 
7.3. Transport vositalarining ekologik xavfsizligini aniqlash. 
 
Ishning maqsadi. Transport vositalarining ekologik xavfsizligini baholashni 
o’rganish. 
 Topshiriq. 1. Transport vositalarning ekologik xavfsizligini aniqlashda 
qo’llaniladigan asbos va uskunalar bilan tanishish. 
2. Chiqindi gazlar va qurumning konsentratsiyasini aniqash. 
 Ishni bajarish joyi. Toshkent sh. IIBB YHXBga qarashli Diagnostika markazi. 
Ishlatiladigan asbob uskunalar: Gazni tahlil qiluvchi va tutunni o’lchash asbobi. 
Uslubiy ko’rsatmalar 
 
Transport 
vositalarining 
atrof-muhitga 
undan 
foydalanish 
davrida 
chiqadigan har xil zaharli chiqindilar: is gazi (SO), uglevodlar (SNx), azot 
oksidlari (NOx), qattiq zarrachalar, oltingugurt oksidlari (SOx) miqdorini 
aniqlanadi. 
Yuqoridagi chiqindi gazlardan eng zaharlisi karbyuratorli dvigatel uchun is 
gazi (SO) va dizelli dvigatellar uchun esa «qurum» miqdori qisoblanadi. Ularning 
miqdorini quyidagicha aniqlanadi. SO ning miqdorini aniqlashda asosan infraqizil 
spektroskopiya (IKS) usulidan foydalaniladi. Bu usul 4,7 mkm uzunlikdagi 
infraqizil nurlanishlarni selektiv yutishga asoslanga bo’lib o’lchash asbobining 
nomi «Gazni tahlil qiluvchi» deb ataladi. 
Dizel dvigatellardagi tutunning konsentratsiyasini aniqlashda chiqindi 
gazlarni filtrdan o’tkazib, so’ng uning qoralik darajasini optik usulda o’lchash, 
yoki chiqindi gazlarning optik tavsiflarini aniqlash usullaridan foydalanadi.