Щзгармас ток машиналари

Чўлғамлари y/ схемада уланган уч фазали трансформаторларда магнитланиш

жараёни

Чўлғамлари учбурчак-юлдуз схемада уланган уч фазали трансформаторнинг учбурчак схемада уланган чўлғами синусоидал кучланиш манбаига уланган бўлса, магнит оқими синусоидал бўлиб, ўтган мавзуда кўриб ўтганимиздек магнитловчи ток i₀=f(t) синусоидал бўлмайди, чунки унинг таркибида юқори тартибли тоқ гармоникалар мавжуд бўлади.

Трансформаторларнинг алохида фазаларидаги ток, кучланиш, магнит оқимларнинг асосий гармоникаларининг векторлари бир-биридан фаза бўйича 120 га фарқ қилади, учинчи гармоникалари 360 ёки 0 га бешинчи гармоникалар 600 га бурилган бўлади Трансформаторларнинг алохида, фазаларида учга каррали гармоникалари фаза бўйича мос тушади, шу сабабли фаза чўлғамлари орқали оқиб ўтаётган токларни фарқи бўлган линия токларининг таркибида учга каррали бўлган гармоникалар мавжуд бўлмайди, улар фақат берк учбурчак () схемада уланган чўлғамнинг ичида оқиб ўтади.
Агар чўлғамлари Y/ схемада уланган трансформаторларни салт ишлаш режимида Y схемада уланган чўлғами томонидан кучланиш манбаига уланган бўлса, фаза токлари таркибида учга каррали гармоникалар мавжуд бўла олмайди, чунки бу гармоникалар фаза бўйича мос келади ва уларнинг йиьиндиси нолга тенг, нол сим орқали ток оқмайди. Носинусоидал шаклда ўзгараётган магнит оқимнинг таркибида биринчи - асосий гармоникадан ташқари анча катта амплитудага эга бўлган учинчи гармоника хам мавжуд бўлади. Учала фазалардаги магнит оқимнинг учинчи гармоникалари Ф_3Y фаза бўйича бир хил томонга йўналган бўлиб, иккиламчи учбурчак схемада уланган чўлғамни фаза чўлғамларида ўзаро тенг ва фаза бўйича бир томонга йўналган учта электр юритувчи куч Е_3 ни индукциялайди. Бу электр юритувчи куч Е_3 лар контур бўйича I_3 токни хосил қилишади. Токлар ўзларининг Ф_3 магнит оқимларини хосил қилишади, хосил бўлган Ф_3 магнит оқими юлдуз схемада уланган чўлғамининг Ф_3Y магнит оқимини тўла компенсациялайди ва умумий магнит оқимини синусоидал шаклда ўзгариши таoминланади. Трансформаторнинг магнит ўзагидаги магнит оқимни кўриниши учинчи гармоникага боьлиқ бўлганлиги сабабли, магнит оқим носинусоидал шаклда ўзгаради. Шундай қилиб, агар трансформаторнинг бирорта чўлғами учбурчак схемада уланган бўлса, фаза чўлғамидаги магнит оқим, электр юритувчи куч ва кучланиш синусоидал формада қолади. Юқорида кўриб ўтилганларга асосан чўлғамларидан бирортаси учбурчак схемада уланган трансформаторларнинг чўлғамлари юлдуз ва зигзак схемада уланган трансформаторларга нисбатан афзал эканлигини кўрамиз.