Сигирларнинг сут махсулдорлигига озиқлантиришни таъсири

3.3.Kasb kasalligining oldini olish va shaxsiy gigiyena

Mehnat qilish jarayonida kishi organizmiga salbiy ta’sir etadigan ishlab chiqarishning nomaqbul omillari natijasida yuzaga keladigan inson sog‘lig‘idagi o‘zgarishlar kasb kasalligi deb ataladi. Ishlab chiqarishda kasb kasalliklari ish joylaridagi havoning changlanishi, gaz, shovqin va tebranishlar ta’siridan hamda havo harorati, bosimi, namligini o‘zgarib turishi natijasida paydo bo‘ladi. Ishlab chiqarishdagi nomaqbul omillarning kishi organizmiga uzoq muddat ta’sir etishi oqibatida ishchi kasb kasalligiga chalinishi, natijada ish qobiliyatini vaqtincha yoki butunlay yo‘qotishi mumkin.

Ishchilarning doimo sog‘lom yurishlari va mehnat qobiliyatlarini уo‘qotmasliklarida shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya qilish katta rol o‘ynaydi. Tana va qo‘lni toza bo‘lishi, ovqatlanishdan oldin qo‘1ni doimo sovunlab yuvish, o‘zini va kiyimlarini ozoda tutish, vaqtida ovqatlanish va ish bilan dam olishni to‘g‘ri tashkil qilish – shaxsiy gigiyenaning asosiy talablari hisoblanadi.



3.1-rasm. Kasallikka qarshi emlash jarayonida himoyalanish


IV- BOB. SIGIRLARNI SUT MAHSULDORLIGINING IQTISODIY SAMARADORLIGI VA UNI HISOBLASH USULLARI
Sigirlar sut mahsuldorligini hisobga olishda amaliyotda quyidagi usullardan foydalaniladi. A) Sutni kunlik hisobga olish. Bunda sigir bir kun davomida necha marotaba (ikki yoki uch) sog‘ilsa, har bir sog‘im suti alohida o‘lchanib boriladi va ularning kunlik yig‘indisi chiqariladi. Bu usulning bir qancha qulaylik va kamchiliklari mavjud. Qulaylik tomoni har bir sigirdan bir kunda sog‘ib olingan sut miqdori har kuni o‘lchanib maxsus jurnalga qayd etiladi va sigirdan ma’lum bir vaqtda 10 kunda, 1 oyda va laktatsiya davrida sog‘ib bo`lingan sut miqdori bo‘yicha aniq ma’lumotga ega bo‘linadi. Kamchiligi insondan juda ko‘p mehnat va yozuv talab qiladi. B) Sutni nazorat sog‘im natijasiga qarab hisobga olish. Bu usulda har 10 kunlikda ya’ni har oyda uch marta nazorat kunlarida sog‘iladi. Kun davomida ikki yoki uch marotaba sog‘ilsa, unda sut miqdorlari aniqlanib, sutning kunlik yig‘indisi hisobga olinadi. 30 kunlik sog‘im miqdorini aniqlashda har 10 kunlikda o‘tkazilgan nazorat sog‘imlari (uch marotaba) ning yig‘indisi 3 ga bo‘linib chiqqan o‘rtacha miqdor raqami 30 kunga ko‘paytiriladi. (misol uchun nazorat kunlik sog‘imlari uch o‘n kunlikda –10, 11 va12 kg, 30 kunlik miqdori 11 x 30 = 330 kg. Ularning o‘rtacha miqdorining 10 + 11 + 12 = 33 : 3 = 11 kg, 30 kunlik miqdori 11 x 30 = 330 kg). 300 kunlik laktatsiya davrida sog‘ilgan sut miqdori har 30 kunda olingan sut miqdorlari yig‘indisi bilan chiqariladi. (misol uchun 3500 kg ga teng). Sutning tarkibidagi yog‘ va oqsil miqdori laktatsiya boshlangandan so‘ng har oyda bir marta aniqlanib boriladi 300 kunlik laktatsiya davomida 10 marotaba (har 30 kunda bir marta) sutdan namuna olinib, yog‘ va oqsil miqdorlari aniqlanadi (ya’ni 30 kunlik sut miqdori – 330 kg shu oyda aniqlangan yog‘ miqdori – 3,8 % ga ko‘paytiriladi: 330 x 3,8 = 1254 kg 1% li sut chiqadi). Shu tariqa har 30 kunda olingan sut 1 % li sut miqdoriga o‘tkaziladi. So‘ngra 300 kun davomidagi har 30 kunda (10 marotaba) aniqlangan 1 % li sutlar miqdori jamlanadi (misol uchun ular miqdori 13000 kg, teng). Endi laktatsiya davomida olingan sutning o‘rtacha yog‘lilik miqdori topiladi. Buning uchun 1% yog‘lilikda bo‘lgan jamiki sut miqdori (13000 kg) natural yog‘lik miqdorida olingan sut miqdoriga (3500 kg) bo‘linadi (13000:3500) va 3,71% li yog‘ miqdori chiqadi. Sutning tarkibidagi o‘rtacha oqsil miqdori ham o‘rtacha yog‘ miqdorini chiqarish uslubi singari aniqlanadi. Shu tariqa sigirlarning sut mahsuldorligi (sut miqdori, yog‘lilik va oqsil me’yori) aniqlanadi.