Siklik gruppa tushunchasi
Normal bo`luvchi . Faktor gruppa
Download 66.05 Kb.
|
SIKLIK GRUPPA
Normal bo`luvchi . Faktor gruppa
Tarif. gruppaning istalgan elementi bilan o`rin almashinuvchi qism gruppasi ning normal bo`luvchisi (invariant qism gruppasi) deyiladi. Demak, tarifga ko`ra . Masalan, simmetrik gruppaning Qism gruppasi da normal bo`luvchidir. Bunga ishonch hosil qilish maqsadida istalgan bilan o`rinalmashinuvchi ekanligini tekshirib ko`ramiz: uchun ekanligidan qism gruppa o`zining har bir elementi bilan o`rinalmashinuvchidir. Demak, ni ing qolgan uchta elementi bilan o`rin almashinuvchi ekanini tekshirib ko`rish lozim; = uchun va = dir. Demak, va uchun va ni tekshirib ko`rish kitobxonga tavsiya etiladi. Kommutativ gruppaning har bir qism gruppasi normal bo`luvchi bo`ladi. Endi gruppani normal bo`luvchi bo`yicha qo`shni sistemalarga yoyamiz : (1) Elementlari (1) qo`shni sistemalardan iborat to`plamni qaraymiz. Teorema. to`plam sistemalarni ko`paytirishga nisbatan gruppa tashkil etadi. Isboti. Gruppa tarifidagi to`rtta aksioma bajarilishini ko`rsatamiz. 1. va bir qiymatli . Xaqiqatdan, kelib chiqadi ; bo`lgani uchun (1) sistemalar orasida sistema albatta bor; ko`paytmalarning bir qiymatliligi shundan malumki, (1) dagi barcha sistemalar har xil. 2. . = chunki sistemalrni ko`paytirish assotsiativ ekanini bilamiz. 3. . to`plamda sistema birlik element bo`lib xizmat qiladi, chunki . 4. . , yani ning har bir elementiga da teskari mavjud. Xaqiqatdan, bo`lganligi sababli (1) sistemalar orasida ) sistema albatta bor bo`lib, dir. Bu gruppa faktor gruppa deyiladi. gruppa chekli va tartibli , normal bo`luvchi esa tartibli bo`lsa, yoyilmadan ko`ringanidek, faktor gruppaning tartibi bo`ladi. Masalan, simmetrik gruppani Normal bo`luvchi bo`yicha yoysak = xosil bo`ladi , bunda = . demak, faktor gruppa ko`rinishga ega . bu yerda ning tartibi 6 ga , ning tartibi 3 ga teng bo`lganidan, ning tartibi ekanini ko`ramiz. Download 66.05 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling