Siklogeksanni oksidlash bilan adipin kislota ishlab chiqarish texnologiyasi

SIKLOGEKSANNI OKSIDLASH BILAN ADIPIN KISLOTA ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI.
Kirish
Reja:
1. Sulfat kislotasini nitroza usuli bilan ishlab chiqarish asoslari.
1.1. Azot monooksidining azot dioksidiga oksidlash jarayoni statika va kinetikasi.
2. Sulfat kislotasini nitroza usuli bilan olish turlari.
3. Nitroza usuli bilan sulfat kislota ishlab chiqarish bo‘limlari.
4. Sulfat kislotasini nitroza bo‘limida hosil qilish mexanizmi.
5. Sulfat kislotasini nitroza usuli bilan 7 minoralik texnologik tizimi bo‘yicha ishlab chiqarish.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Kirish
Bu usulga ko‘ra sulfat kislota ishlab chiqarish o‘choq gazidagi SO₂ gazini nitrozaga yutish va oksidlashga asoslangan. Nitroza - bu azot oksidlarining sulfat kislota eritmasidagi birikmasidir. Nitroza usuli bilan SO₂ ni oksidlash jarayonida unga О₂ ni berish vazifasini azot oksidlari uynaydi.

SULFAT KISLOTASINI NITROZA USULI BILAN ISHLAB CHIKARISH ASOSLARI.
AZOT MONOOKSIDINI AZOT DIOKSIDIGA OKSIDLASH JARAYONI STATIKA VA KINETIKASI.
Oddiy sharoitda NO gazi xavodagi О₂ bilan birikib, quyidagi reaksiya bo‘yicha NO₂ gazini hosil qiladi:
2NO_(г) Q O_2(г) 2NO_2(г) Q Q₁₃ (1)
NO - rangsiz gaz, suv bilan ham, kislota bilan ham reaksiyaga kirishmaydi. NO₂ - qo‘ng‘ir rangli gaz, u suv va kislota bilan reaksiyaga kirishadi. Bu reaksiya gomogen, Le-Shatelye prinsipiga asosan, bosimni oshirish va temperaturani pasaytirish tufayli, NO₂ni chiqishini oshirish mumkin. Chunki bu reaksiya amaliy qaytar, xajm torayishi bilan ketadi va ekzotermikdir, Temperatura pasaytirilganda (1) reaksiya bo‘yicha NO₂ ni nafaqat chiqishi, balki tezligi ham oshadi.
Sababi: 2NO =(NO)₂ Q Q₃₆ (2)
2ta NO birikib, NO ni dimerini hosil qiladi. U esa o‘choq gazidagi О₂ bilan birikib, NO₂ hosil qiladi:
(NO)₂ Q O₂ 2NО₂QQ₃₇ (3)
temperatura pasaytirilsa NO ni dimeridan NO₂ ni chiqishi oshadi, shuning uchun umumiy reaksiyaning tezligi ham oshadi; So‘ngra:
NO_(г) Q NO_2(г) N₂O_3(г) Q Q₁₄ (4)
N₂O₃-qo‘ng‘ir rangli gaz. Sulfat kislota NO₂ bilan va N₂O₃ bilan reaksiyaga kirishib, nitrozil sulfat kislotasini hosil qiladi.
H₂SO₄ Q 2NO₂ HNSO₅ Q HNO₃ Q Q₃₈ (5)
2H₂SO₄ Q N₂O₃ 2HNSO₅ Q H₂O Q Q₃₉ (6)
Bu yerda N₂O₃ning sulfat kislotadagi absorbsiyasining tezligi NO₂ gazinikiga qaraganda 2 marta katta. Normal sharoitda (17.4.) reaksiya bo‘yicha NO, NO₂, N₂O₃ aralashmasidagi N₂O₃ning miqdori 10% dan oshmaydi. Tekshirishlar shuni ko‘rsatadiki, N₂O₃ o‘rniga NOQNO₂ aralashmasini ham ishlatish mumkin ekan, faqat bu yerda NO:NO₂ nisbati 1:1 bo‘lishi kerak.