Silindrsimon va tekis yuzalarni shakllaridan va o`zaro joylashuvlaridan og’ishlarini nazorat qilish. Ishning maqsadi

Silindrsimon va tekis yuzalarni shakllaridan va o`zaro joylashuvlaridan og’ishlarini nazorat qilish.

Ishning maqsadi: Talabalar bilan yakka tartibda shakllarni nazorat qilish usullari va metodlari mavzusidagi nazariy ma`lumotlarni o`zlashtirish. Mashinasozlikda yuzalarning o`zaro joylashishini nazorat qilish malakasini egallash.

Tajriba ishini bajarish uchun zarur material va jihozlar

1. 
   Tajriba ishini bajarish uchun uslubiy ko`rsatma.
   
2. 
   Radial tepishni o`lchash sxemasi.
   
3. 
   ICH – 10 soat tipidagi indikator.
   
4. 
   Magnit ustuni
   
5. 
   Nazorat qilinadigan detallar.
   

Tanishuv qismi

1. 
   ICH – 10 soat tipidagi indikatorning sxemasi va ishlash prinsipi bilan tanishish.
   
2. 
   Nazariy ma`lumotlarni takrorlash.
   
3. 
   «Detallarning yuza joylashishi va geometrik shakldan chetlanishi» mavzusini o`zlashtirish.
   

Amaliy qism:

• 
  O`qituvchi yoki o`quv ustasidan 2 ta detal va o`lchov asboblarini olish.
  
• 
  Tajriba ishi hisobotida keltirilgan №2 jadvalni to`ldirish.
  
• 
  Detal yuzalarining o`zaro paralelligi va perpendikulyarligini aniqlash.
  
• 
  Radial urishning qiymatini o`lchash.
  

Nazariy qism

Soat tipidagi indikator laboratoriya, ayniqsa ishlab chiqarish sharoitlarida keng qo`llaniladi.

Indikator nisbiy va absalyut qiymatlarni o`lchashga imkon beradi. Absalyut o`lchash usuli nisbatan aniq o`lchash usuli bo`lib xisoblanadi, chunki indikator strekasining bir necha marta aylanishida hosil bo`ladigan xatoliklar yig’indisi indikator strelkasining bir marta aylanishida hosil bo`ladigan xatoliklardan yoki chekka kalibrlar xatoligidan katta bo`ladi.

Radial urish, bazaviy aylanish o`qiga perpendikulyar qirqimda, haqiqiy yuza bilan shu o`q orasidagi eng katta va eng kichik masofalar ayirmasiga teng.

Indikator o`lchash sterjenining o`qi val yuzasiga nisbatan normal holatda bo`lishi zarur. Shundan so`ng markazlarga o`rnatilgan val to`liq aylantiriladi va har bir kesimda eng katta va eng kichik masofalar indikator shkalasidan aniqlanib boriladi. Aniqlangan ko`rsatkichlar orqali valning radial urishi tavsiflanadi va radial urishning egri chizig’i quriladi.

Aylanish yuzalarining radial urishi ovallik va tsilindsimonlikdan bir vaqtda chetlanish va aylanish o`qining siljishi natijasi hisoblanadi.

Radial urish detalning bir marta to`liq aylanishi davomida priborning eng katta ko`rsatkigichi sifatida aniqlanadi.

Ekstsentriteti mavjud bo`lgan vallar uchun aylanish radiusi vektorining buralish burchagi quyidagi formula bilan topiladi:

Agar ovallik mavjud bo`lsa radial urishning egri chizig’i 2 ta maksimumga va 2 ta minimumga ega bo`ladi; agar ekstsentritet mavjud bo`lsa egri chiziq murakkab ko`rinishga ega bo`ladi.

O`lchash natijasida olingan qiymatlar bilan chizmada ko`rsatilgan radial urish qiymatlari o`zaro taqqoslanib detalning yaroqliligi to`g’risida xulosa chiqariladi.

Vtulka (yoki halqa) devori qalinligining o`zgaruvchanligini aniqlash uchun u moslamaning gorizontal barmog’iga kiritiladi. Indikator sterjenining uchi detalning tashqi yuzasiga tegib turadigan qilib o`rnatiladi va detal moslama barmog’i atrofidan aylantiriladi.