Simlarining turlari. Reja Havo liniyalarining iSh Sharoitlari, ularning tuziliShi, iShlatiladigan materiallarga talablar

a-ko‘p simli o‘tkazgichning umumiy quriniShi; b-bir simli o‘tkazgichning ko‘ndalang kesimi; v,g-bir va ikki xil metalldan taShkil topgan ko‘p simli o‘tkazgichlarning ko‘ndalang kesimi; d-g‘ovak o‘tkazgichning ko‘ndalang kesimi.

G‘ovak o‘tkazgichlar (2.1.1d-rasm) bir-biri bilan mexanik mustahkamlikni taminlovchi pazlar orqali tutaShtirilgan yassi simlardan tayyorlanadi. Bunday o‘tkazgichlarning taShqi diametri katta bo‘lganligidan tojlanuvchi razryadni hosil qiluvchi kuchlaniShning qiymati ortadi va tojlaniSh tufayli isrof bo‘luvchi quvvat ancha kamayadi. HLlarida g‘ovak o‘tkazgichlar juda kam qo‘llaniladi. Ular asosan 330 kV va undan yuqori kuchlaniShdagi nimstansiyalarning Shinalarida qo‘llaniladi. 330 kV va undan yuqori nominal kuchlaniShdagi HLning har bir fazasi bir nechta o‘tkazgichlarga parchalanadi.

O‘tkazgichlarning materiallari yuqori elektr o‘tkazuvchanlikga va imkoni boricha yuqori mexanik mustahkamlikga ega bo‘liShi lozim. O‘tkazuvchanlik bo‘yicha birinchi o‘rinda mis, so‘ngra alyuminiy turadi. Po‘lat esa ancha kam o‘tkazuvchanlikga ega. Mexanik mustahkamlik bo‘yicha birinchi o‘rinda po‘lat, so‘ngra mis turadi. Bu jihatlarni, ularning tabiatda tarqalganlik darajasini hamda bundan kelib chiqib nisbiy narxlarini e’tiborga olib, HLlarida alyuminiy va po‘lat-alyuminiy o‘tkazgichlardan foydalaniladi.
HLda po‘lat o‘zakning o‘tkazuvchanligi e’tiborga olinmaydi va o‘tkazgichning elektr qarShiligini aniqlaShda faqat alyuminiy qismining qarShiligi hisoblanadi.
Havo liniyasining simlari xavfsizlik maqsadida liniya kuchlaniShiga qarab erdan bir necha metrdan o‘nlab (30-40) metrgacha bo‘lgan balandliklarda joylaShtiriladi.Havo liniyalari elektr energiyani uzatiShga mo‘ljallangan simlardan, tayanchlarni yuqori qismiga ulangan, simlarni atmosferada bo‘ladigan o‘ta yuqori kuchlaniShdan himoya qiladigan himoya troslari, simlar va izolyatorlarni osiShga mo‘ljallangan tayanchlardan, simlarni tayanchlardan (yakkalaydigan) izolyasiya qiladigan izolyatorlardan, simlar va trosslarni izolyator va tayanchlarga mahkamlaydigan hamda ularni birlaShtiradigan liniya armaturalaridan taShkil topgan[1].
Vazifasiga ko‘ra tayanchlar oraliq (80-90% atrofida), ankerli, burchakli, oxirlilik va maxsus (o‘tiShli, tarmoqlaydigan va transpozitsiyali) tayanchlarga bo‘linadi.
Ankerli tayanchlar boShqa hamma tayanchlar oralig‘idagi simlar va troslarning tortiliSh kuchlarini butunlay o‘ziga qabul qiladi. Ular HLlarni o‘ta ma’suliyatli nuqtalarida (liniyaning oxirida, uning to‘g‘ri uchastkalarining oxirida, suv havzalarini, temir yo‘llarning, avtomobil trassalarining kesiShgan joylarida va b.) simlarni kattik mahkamlaSh uchun o‘rnatiladi. Ankerli tayanchlar orasidagi masofa anker oralig‘i deyiladi.
O‘tiSh tayanchlari turli muhandislik inShoatlari va tabiiy to‘siqlardan (katta daryolar, yo‘llar, ko‘prik va b.) o‘tiShni taminlaSh uchun xizmat qiladi.