Sinf rahbari ishni rejalashtirish va xisobga olishda pedagogik jamoaning o’rni

3.Sinf rahbari ishini rejalashtirish va hisobga olish.
Sinf rahbari o’z ishlarini maktab ma’muriyati rahbarligi va bolalar tashkilotlari bilan hamkorlikda olib boradi. SHuning uchun uning faoliyatini rejalashtirish umummaktab hamda bolalar va o’smirlar, «Kamolot» jamg’armasi ishining rejalashtirilishi bilan uzviy ravishda bog’langandir.
Sinf rahbari ishini rejalashtirishning o’ziga xos xususiyati shundan iboratki, unda o’quvchilarning o’zlari faol ishtirok etadilar, biroq unga sinf rahbari boshchilik qiladi. Sinf rahbarlari oldida juda qiyin vazifa – tarbiyaviy maqsadlarda o’ylangan har bir narsani bolalar o’zlarining shaxsiy fikr va g’oyalari sifatida qabul qilishlariga erishish vazifasi turadi.
Reja – o’quvchilarga tarbiya berish jarayonini muvaffaqiyatli tashkil etishning zaruriy shartidir. Rejasiz ish olib borish sinfdagi tarbiyaviy ishlar mazmuni, shakllari va uslublari o’lda-jo’lda, tarqoq, noaniq, tasodifiy holatlarda bo’ladi va ko’r-ko’rona harakat qilishga olib keladi. Bunday taqdirda tarbiyaning asosiy vazifalarini hal etish qiyinlashadi, ba’zan esa butunlay samarasiz bo’ladi. Reja sinf rahbariiing tarbiya berish faoliyatini to’g’ri tashkil etish uchun juda katta imkoniyatlar ochib beradi.
Sinf rahbarining tarbiyaviy faoliyatini rejalashtirishga qo’yiladigan asosiy uslubiy talablar nimalardan iborat?
Sinf rahbarlari o’tkazilayotgan ishlarni hamda ularning o’quvchilar tarbiyasiga ko’rsatgan ta’sirini har kuni tahlil qilishlari, o’zlari erishgan yutuqlari va muvaffaqiyatsizliklari sabablarini tushunishga harakat qilishlari, jamoasining rivojlanishida ro’y berayotgan o’zgarishlarni qayd qilishlari kerak. SHunday qilib, rejalashtirishning har bir bosqichiga tayyorlanish muntazam olib boriladi. Jamoani va ayrim o’quvchilarni o’rganish yuzasidan olib borilgan barcha ishlar yakunida sinfga pedagogik tavsifnoma yoziladi. Mazkur tavsifioma sinf jamoasiniig o’ziga xos aniq xususiyatlarini hisobga olish imkonini beradi.
Har bir sinf rahbari o’z-o’zini boshqarishning saylab qo’yiladigan o’quvchilar qo’mitasi hamda bolalar va yoshlar tashkilotlari bilan birga ishlab, sinf jamoasiga rahbarlik qilish yuzasidan olib boriladigan amaliy ishlarda bu talabni ro’yobga chiqaradi.
Tajribali sinf rahbarlari o’zining kuzatishlari va xulosalarini alohida varaqlarga qisqacha qilib yozib boradi. Bular maxsus jildlarda saqlanadi. To’plangan ma’lumotlar o’quvchilar jamoasi hayotini, uning erishgan yutuqlari va kamchiliklarini keyinchalik tahlil qilish uchun xizmat qiladi.
Sinf rahbari o’quv yili oxirida sinf jamoasi ishini tahlil qilishga alohida e’tibor beradi. Bunda rejada belgilangan vazifalarni qanday hal etilganligini, sinf ijtimoiy hayotida qanday ishtirok etganligini, mamlakatimizdagi va chet ellardagi voqealarga qanday qaraganligini, amalga oshirilgan ishlardan qaysilari muvaffaqiyatli bo’lgan va an’anaga aylanishi kerakligini, o’quvchilar o’rtasida qanday munosabatlar vujudga kelganligini, sinf faollarining tashabbuskorligi, mustaqilligi, obro’-e’tibori va boshqa masalalarni atroflicha tahlil qilish muhimdir.
Sinf rahbari tajriba orttirgan sari ancha murakkab masalalar bilan qiziqa boshlaydi. Uni sinfdagi ishlar qanchalik muvaffaqiyatli o’tgani emas, balki ular o’quvchilarga qanday ta’sir ko’rsatgani, sinfning ijtimoiy foydali ishlarda ishtirok etishi emas, balki ishtirok etish sabablari qiziqtiradi.
SHuni nazarda tutish kerakki, sinf rahbari o’z sinf jamoasi oldiga qo’yadigan aniq tarbiyaviy vazifalari dastlabki vaqtlarda uncha murakkab bo’lmasligi mumkin.
Masalan, sinf rahbari sinfga kelgandan so’ng deyarli hamma o’quvchilar yaxshi ishlashini, lekin ularning bir-biri bilan aloqasi yo’qligini aniqladi. Bunday sinfda shunday bir ish topish kerakki, bu ish hamma o’quvchilarni yagona maqsadga olib borsin. Bolalarga bu vazifa – maktab hovlisida hashar o’tkazib, ekinlarni parvarishlash kerak, o’z mazmuniga ko’ra juda oddiy bo’lgan bu topshiriq o’quvchilarda qiziqish uyg’otadi, ularda temir-tersak yig’ishda bir-birlari bilan musobaqalashib, uni tezroq bajarish ishtiyoqini hosil qiladi.
Boshqa bir sinf rahbari o’z ishlarini tahlil qilib chiqib, shunday xulosaga keldi: sinfda ko’p ishlarni o’zi bajaradi, o’quvchilar esa shaxsiy hayot egalari bo’lib emas, balki ko’pincha ishning ijrochilari bo’lib qoladilar. SHuning uchun u o’quvchilarning tashabbus va mustaqilligini rivojlantirish, barcha o’quvchilarni sinf ijtimoiy faoliyatiga jalb etish va har bir o’quvchida o’ziga yoqadigan ish bo’lishga erishish vazifasini qo’ydi. SHunday vazifa qo’ygach, sinf rahbari o’quvchilarning ko’pchilik qismini zarur malaka va ko’nikmalar bilan qurollantirish uchun o’z diqqat-e’tiborini sinf faollarini tarbiyalashga qaratish kerakligini tushunadi.
Ana shu tahlitda izchil ish olib borilsa, tarbiyaviy vazifalar o’quvchilar uchun qiziqarli, istiqbolli vazifalarga aylanadi.
Sinf rahbari turli rejalar tuzib olishi mumkin: kelajakka mo’ljallangan, ya’ni istiqbolli (yillik, bir necha yillik) va muvaqqat (oylik, haftalik, kunlik).
rejaning asosiy manbai nimalardan iborat bo’lishi kerak?
Bosh manba – hukumatimizning farmon va qarorlari, prezidentimiz I.Karimovning qator risolalari hamda xalq ta’limi tiziminyng rasmiy yo’l-yo’riqlari, hujjatlari hisoblanadi.
Rejaning yana bir muhim manbai – o’tgan o’quv yilidagi tarbiyaviy tadbirlarning yutuq va kamchiliklari tahlilidir.
Reja quyidagi bir qator talablarga javob berishi kerak:
1. Rejaga Istiqlol g’oyalarini singdirish.
2. Rejaning shakl va yo’nalishlari rang-barang hamda istiqbolli bo’lishi.

3. 
   Reja uzluksiz va izchil bo’lishi.
   
4. 
   Rejaning aniqligi.
   

Ushbu talablarning qisqacha mazmuni bilan tanishib chiqamiz.