Sirtqi bo’lim Yer kadastri va yerdan foydalanish fakulteti

 
 
Yer sayyorasida turli xil 
tuproq turlari 
 
Mexanik tarkibiga ko‘ra choi va sahro tuproqlari tasnifi 

---

(N.A.Kachinskiy bo‘yicha) 
 
 
Tuproqning mexanik tarkibi uning eng muhim xossalaridan biri 
bo‘lib, tuproq unumdorligini belgiloychi asosiy ko‘rsatkichlaridan 
biri hisoblanadi. Tuproqning suv o‘tkazuvchanligi, nam sigimi kabi 
xossalari hamda havo, suv, issiqlik kabi tartiblari mexanik tarkibi 
bilan bevosita bogiiq boiib, sug'orish va zax qochirish 
melioratsiyasida 
bu ko‘rsatkichlar muhim ahamiyatga ega, Turli mexanik 
tarkibli tuproqlar har xil unumdorlikka ega boiganligidan tuproqqa 
ishlov berish, o‘simliklarni oziqlantirish kabi agrotexnik tadbirlar 
turlicha usulda olib boriladi. Mexanik tarkibi tuproqning singdirish 
qobiliyati, oksidlanish-qaytarilish sharoitlariga, tuproqda chirindining 
va oziq moddalaming to‘planishida ham muhim rol o‘vnaydi. 
Mexanik tarkibiga ko‘ra tuproqqa ishlov berish tizimi, dala ishlarining 
muddatlari, o‘g‘itlash meyori, qishloq xo‘jalik ekinlarini 
joylashtirish sxemalari belgilanadi. Tuproqqa ishlov berishda qishloq 
xo‘jalik mashinalari va qurollariga ko‘rsatiladigan qarshilikni 
belgilaydigan 
tuproqning fizik-mexanik xossalari ham mexanik tarkibiga 
bogliq. 
Tuproq unumdorligi - bu o'simlikni yetarli miqdorda suv va oziq 

---

moddalar, zarur sharoitlar bilan ta’minlay olish xususiyatini 
ifodalaydi. 
Tuproq unumdorligi uning asosiy ko‘rsatkichi boiib, mazkur 
tuproqning dehqonchilik uchun yaroqligini izohlovchi asosiy mezon 
hisoblanadi. Tuproq unumdorligi 6 xil ko‘rinishda boiadi. 
1. Tabiiy unumdorlik - tuproq hosil boiish jarayonida tabiiy 
sharoitda shakllangan unumdorlik hisoblanadi. U tabiiy sharoitiarga 
va tuproq paydo boiish jarayonida ishtirok eiuvchi omillarga bogiiq 
boiib, ba’zan past, ba’zan yuqori boiadi. Tabiiy pichanzorlar, 
yaylovlar, 
qo‘riqxonalardagi unumdorlik shular qatoriga kiradi.