Sitologiya va

Jinsiy hujayralar va ularning tuzilishi. Jinsiy hujayralar 
o‘lchami va shakli jihatidan bir-biridan farq qiladi. erkaklik jinsiy 
hujayralar – spermatozoid ya’ni urug‘ hujayra, urg‘ochilik jinsiy hu-
jayralar – tuxum hujayra hisoblanadi. Spermatozoidlar tuxum hu-
jayradan ancha kichik, biroq juda harakatchan bo‘ladi.
Sutemizuvchilar spermatozoidi (35- rasm) uzun ip shaklida 
bo‘lib, uch qismdan: bosh, bo‘yin, dumdan iborat. Bosh qismida 
yadro joylashadi, boshchasining oldingi qismida sitoplazmaning 
zichlashgan qismi mavjud, shu qismi spermatozoid yordamida 
tuxum hujayraga kiradi. Bo‘yin qismida hujayra markazi va mito-
xondriyalar bo‘ladi. Bo‘yin bevosita dumga o‘tadi. Dum tuzilishiga 
ko‘ra xivchinga o‘xshaydi va spermatazoidning harakatlanish or-
ganoidi hisoblanadi.
Tuxum hujayra ko‘pincha yumaloq, amyobasimon shaklda 
bo‘lib, harakatsiz bo‘ladi. Boshqa hujayralardan asosiy farqi shak-
lining juda katta bo‘lishidir. Tuxum hujayraning kattaligi sitoplaz-
35­ rasm.
Sutemizuvchilar spermatozoidlari: 
A 
— umumiy ko‘rinishi; 
B 
— sxematik tuzilishi. 
1 akrosoma; 
2 yadro;
3 old qismidagi sentriol;
4 orqa qismidagi sentriol; 
5 mitoxondrial spiral;
6 o‘zak ip. 
5
4
6
B
A
3
2
1
http:eduportal.uz

---

108
oRGANIZMLARNING INDIVIDuAL RIVoJLANIShI - oNToGeNeZ
V Bo‘LIM
mada oqsilga boy oziq modda — sariqlikning mavjudligidir. Tuxum 
qo‘yib ko‘payadigan umurtqalilar (sudralib yuruvchi va qushlar)da 
tuxum hujayra ancha yirik bo‘ladi (36- rasm). Tuxum hujayra or-
ganizmning rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan hamma irsiy axborotni 
o‘zida saqlaydi.