Sm ga (semizlarga 5-6 sm ga) pasayadi

Yonginga qarshi himoya sistemasi - yongin o’chirish jihozlari va texnikalaridan, 
339 

---

yonginning xavfli omillaridan himoya qiluvchi shaxsiy va jamoa himoya
vositalaridan, yongin signalizatsiyasi va yongin o’chirish sistemasining avtomatik
qurilmalaridan foydalanish, ob’ektning konstruksiyalari va materiallariga yongindan
himoyalovchi tarkibli bo‘yoqlar bilan ishlov berish, tutunga qarshi himoya sistemalari, 
evakuatsiya yo’llari bo’lishini ta’minlash, binoning yongin mustahkamliligi darajasini
to’g’ri tanlash kabi tadbirlarni o’z ichiga oladi. 
Yonginning tarqalishini oldini olish sistemasi yonginga qarshi to’siqlarni
o’rnatish, qurilmalar va inshootlarda avariya holatida o’chirish va qo’shish jihozlaridan 
va yongindan to’suvchi vositalardan, yongin vaqtida yonuvchi suyuqliklarning 
to’kilishini oldini oluvchi vositalardan foydalanish kabi tadbirlar orqali amalga
oshiriladi. 
Tashkiliy-texnik tadbirlarga yongindan himoyalanish xizmatini tuzish, uni
texnik jihozlar bilan ta’minlash, yongin xavfsizligi bo’yicha ob’ektdagi moddalar, 
materiallar, jihozlar, qurilmalar va texnologik jarayonlarni pasportlashtirish, yongin 
muhofazasi bo’yicha mutaxassislar tayyorlash va ularni o’qitish, yongin xavfsizligi 
bo’yicha yo’riqnomalar va aholi o’rtasida turli xil tadbirlar o’tkazish, yonginga qarshi
ko’rsatmalar ishlab chiqish va boshqa shu kabi tadbirlar kiradi. 
Mavzu № 17 
Yongin va portlashning sabablari, yong’inni o’chirish
Ma’ruza rejasi 
Atmosfera elektr zaryadlari va ulardan himoyalanish 
2..Statik elektr zaryadlaridan himoyalanish 
3. Elektr qurilmalarda yonginni o’chirish 
4. Bino va inshootlarning yonginga chidamliligi va uni oshirish yo’llari. 
5. O’t o’chiruvchi moddalar va ularning xususiyatlari. 
Tаyanch so’z vа ibоrаlаr: оchiq аlаngаlаrdаn fоydаlаnish, tеxnоlоgik 
jаrаyonlаrning buzulishi, mаtеriаllаrni sаqlаsh qоidаlаrigа аmаl qilmаslik, yashin, 
mоmаqаldirоq, so’ndirilmаgаn оhаk, ishqаlаnuvchi qismlаrni pаydо bo’lishi, 
iоnizаtsiyalаsh, suyuq shishа, ko’pik, inеrt gаzlаr. 
340 

---

 
Yonginning kelib chiqishining oldini olish tadbirlaridan eng asosiysi, uning 
sabablarini puxta bilish va shunga mos holda yongin xavfsizligi qoidalariga rioya 
qilishdan iboratdir.
Yonginning asosiy sabablariga quyidagilarni misol tariqasida keltirishimiz 
mumkin: taqiqlangan joylarda chekish, ochiq alangalardan foydalanish; yongin 
xavfsizligi bo’yicha texnologik jarayonlarini buzish, ularga amal qilmaslik; 
materiallarni saqlash qoidalariga rioya qilmaslik (masalan, so’ndirilmagan ohak yoki 
xlorli ohakga suv aralashsa, harorat 800
0 
S gacha yetishi mumkin); statik elektr 
zaryadlariga qarshi texnik qurilmalardan foydalanmaslik; atmosferaning kuchli 
zaryadlaridan himoyalovchi qurilmalardan foydalanmaslik (yashin vaqtida 2V dan 8 
mln V kuchlanish, 200000 A tok kuchi miqdorida elektr zaryadlari hosil bo’lishi 
mumkin); ichki yonuv dvigatellarini sinash va ulardan foydalanish qoidalariga rioya 
qilmaslik; elektr jihozlari va qurilmalarini noto’g’ri o’rnatish yoki ularni zo’riqtirish; 
isitish sistemalaridan noto’g’ri foydalanish; bug’ qozonlari va issiqlik generatorlaridagi
avtomatik qurilmalarning nosozligi yoki ularning noto’g’ri o’rnatilishi; ishlab chiqarish 
binolari havosi tarkibidagi gaz, bug’ va changlarni me’yorlashtirilmaganligi va boshqa 
shu kabilar.