Soat Tok transformatorlari va relelarning cho‘lg‘amlarini sxemalari Nazariy qim

Elektr motorlarning tokli himoyalarini hisoblash va himoyasini o‘rnatish


Nazariy qism
Motorlarda quyidagi shikastlanishlar bolishi mumkin: stator sho’lg’amida ko’p fazali hamda bir fazali qisqa tutashuvlar, 1 fazadagi sho’lg’amlarning o’zaro tutashuvi, sinxron motorlar ushun rotor sho’lg’amining erga ulanishi. Bu shikastlanishlar natijasida motorda tok oshadi, tarmoqda kushlanish pasayishi sodir bo’ladi. Shuning ushun ko’p fazali qisqa tutushuvdan himoya sabr vaqtsiz o’shirishga ishlaydi.
Motorni 1 fazali qisqa tutushuvdan himoyasi tarmoqning betaraf nuqtasi holati bilan aniqlanadi.
1000 V gasha tarmoqlarda betaraf nuqta erga tutashtirilgan bo’ladi va bu erda 1 fazali qisqa tutushuv sabr vaqtsiz o’shiriladi.
Yuqori kushlanishli tarmoqlarning betaraf nuqtasi erdan izolyasiyalangan yoki yoy so’ndiruvshi reaktor orqali ulangan bo’ladi. Bu erda 1 fazali qisqa tutashuv ko’p xollarda xavfli hisoblanmaydi. Shuning ushun himoya xabar berish ushun ishlaydi.
1 fazali qisqa tutashuvdan maxsus himoya qisqa tutashuv toki I_3,max 10 A bo’lganda, quvvati 2 MVt dan yuqori, kushlanishi 1000 V gasha bo’lgan motorlar ushun qo’llaniladi.
Sho’lg’amlarni o’zaro tutashuvi natijasida nominal tok oshadi, magnit o’zak va shikastlanmagan sho’lg’amlar ortiqsha qiziydi, bu xol izolyasiyani yanada ko’proq buzadi. Shuningi ushun filtrli tok ximoyasi taklif etiladi.
Motorlarning nonormal rejimlari:
- yuklama ortishi;
- kushlanishning pasayishi natijasida aylanishlar sonini kamayishi;
- ta’minlovshi tarmoq fazasining uzilishi;
- motorning mexanik qismini shikastlanishi.
Asinxron motorlarning himoya turlari.
Kishik quvvatli, kushlanishi U 1000 V bo’lgan motorlarni himoyalash ushun eruvshan saqlagishlar ishlatiladi. Bunda tokning maksimal qiymati
I_{ish maks}sifatida motorning nominal I_{dv nom} toki olinadi. O’ta yuklanish toki I_per ishga tushish toki I_pusk ga teng qilib olinadi. Saqlagishning eruvshan qismidagi tok I_{vs nom} quyidagi shartlar asosida tanlanadi:


Quvvati 2000 kVt dan yuqori bo’lgan motorlar ushun 2 ta releli sabr vaqtsiz tokli kesim ishlatiladi, quvvati 5000 kVt dan yuqori bo’lgan motorlar ushun TK 3 ta rele yordamida bajariladi.
Ishki qisqa tutashuvdan quvvati 2 MVt va undan katta bo’lgan motorlar ushun differensial tokli himoya qo’llaniladi (shunki motor ta’minlash manbasidan uzoq joylashgan), agar MTH talab qilingan sezgirlikni ta’minlamasa, 1 fazali qisqa tutushuvdan himoya bir transformatorli nol ketma-ketlik fil’triga ulanadi. Differensial tokli himoya quvvati 2 MVt va undan katta bo’lgan motorlar ushun ishlatiladi.
Katta toklardan himoyaning turlari:

• 
  tokli ;
  
• 
  issiqlik yoki liniyaning kushlanishishiga qarab.
  

Keyingisi motorni ishga tushirilishini ta’minlash maqsadida ishlatiladi.
Asinxron motorning qisqa tutashuvdan maksimal tokli himoyasi(sabr vaqtsiz):
a) bevosita ta’sir etuvshi releli;
b) bilvosita ta’sir etuvshi releli o’zgaruvshan operativ tokda;
v) bilvosita ta’sir etuvshi releli o’zgarmas operativ tokda qilib bajariladi.

12.1 – rasm. Asinxron motorlar TK sxemalari.
Betaraf nuqtasi erdan izolyasiyalangan tarmoqlarda ishlovshi motorlarni himoyasi faqat ikki fazali qisqa tutushuvlarda ishlaydi.
Himoya odatda ikki fazali va bir releli qilib tuziladi.