Sobitjon Inog’omov farmasevtik qurilmalarida

Suyuqlikli xramatografik usul. Suyuqlikli xramatografik usul - bu analitik 
usul bo’lib, asosan eriruvchida eritilgan molekula yoki ionlarni ajratib olish, 
tarkibini aniqlash uchun ishlatiladi (11.7-rasm). Bu usul ko’proq xramatografik 
kolonka bilan analiz qilinayotgan modda o’rtasida kimyoviy o’zaro ta’sirlarni 
o’rganish uchun qo’llanilgani uchun yuqori bosimli suyuqlikli xramatografik usul 
deb ataladi. Bu usulda suyuq erituvchi bosim (harakatlanuvchi faza) oatida 

---

155
namunani kolonkadan o’tkazish uchun ishlatiladi. Kolonka odatda, ingichka 
trubadan iborat bo’lib ma’lum bir kimyoviy tarkibga ega bo’lgan mayda zarrachali 
modda bilan to’ldirilgan. Namuna tarkibidagi har bir birikma kolonka ichidagi 
adsorbent bilan ularni adsorbsiyasi, ion akmashinish xususiyatlari va 
zarrachalarning o’lchamlariga bog’liq holda har xil o’zaro ta’sirlashadi natijada 
modda komponentlari har xil tezlik bilan harakatlanadi. Bu modda 
komponentlarining xramatografik kolonkadan har xil tezlikda chiqishlari asosida 
namunaning tarkibi o’rganiladi va analiz qilinadi. 
11.6-rasm. Suyuqlikli xramatograf qurilmasinig tuzilish sxemasi. 
Xramatografik analiz usuli shunday bebaho analiz usuliki, bu soxaning 
mutaxassislari ikki marta Nobel mukofotiga sazovor bolgan. Butun dunyo olimlari 
tomonidan olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlarining 60 foizi xramatografik 
analiz usulini qo’llagan xolda olib boriladi. Yuqorida aytib o’tilgan qulayliklari 
uchun keyingi vaqtlarda ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish, tibbiyotning 
barcha yo’nalishlarida, radioaktiv moddalarni aniqlashda, kriminalistikada, oziq-
ovqat sanoatida va biologic va farmasevtik maxsulotlarni ishlab chiqarishda hamda 
ilmiy-tadqiqot ishlarida keng miqyosda qo’llanilib kelinmoqda. 
Hozirgi vaqtda dori vositalari, oziq-ovqat va kimyoviy mahsulotlarni analiz 
qilishda qo’llanilayotgan xramatograflarning to’g’ri va aniqlik klassiga mos xolda 

---

156
ishlashi muhim ahamiyatga ega. Qyuida shu o’lchash asboblarini qiyoslash 
ko’rigidan o’tkazish tartib-qoidalari to’g’risida ma’lumot beriladi.