Sobitjon Inog’omov farmasevtik qurilmalarida

Nazorat qilinayotgan muxitda haroratni o‘zgarishi bilan
bog‘liq bo‘lgan rN (rX) o‘lchashlarning qo‘shimcha yo‘l
qo‘yiladigan xatoliklari chegaralarini aniqlash
(termokompensatsiyani xatoliklari) 
1. Termokompensatsiyani yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari chegaralarini aniqlash 
uchun buferli eritmalar – asbobni ishlatishda o‘lchashning muhim diapazonlarini 
inobatga olgan holda 9.3 da ko‘rsatilgan ishchi etalonlardan foydalaniladi.
E s l a t m a  – Ionomerlar uchun termokompensatsiyani yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari 
chegaralari attestatsiyalangan qiyoslash aralashmalari bo‘yicha rX o‘lchash rejimida tekshiriladi. 
2. Termokompensatsiyani yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari chegaralari quyidagi 
usulda aniqlanadi: 
2.1. rN bufer eritmani - rN ishchi etalonning qiymatlarini haroratlari, 
kompensatsiyasi diapozonini yuqori chegaralariga mos keluvchi haroratda 
(masalan, 50°S) yoki o‘lchash (shishali) elektrodidan foydalanish uchun yo‘l 
qo‘yiladigan maksimal haroratlarda o‘lchanadi. 
2.2. O‘lchashlarni uch martadan kam bo‘lmagan holatda qaytariladi (p = 3) va 
rN o‘lchashlar natijalarining maksimal farqlari baholanadi. Agar rN o‘lchashlar 
natijalar orasidagi farqlar rN o‘lchashlarda yo‘l qo‘yiladigan chegaradan oshmasa, 
unda o‘lchash natijalari o‘rtacha qiymat bo‘yicha baholanadi. Keyin ushbu 
harorat nuqtasida ushbu bufer eritma uchun va 
𝑝𝐻
𝑡 𝑜‘𝑙𝑐ℎ.
o‘lchangan o‘rtacha 
arifmetik qiymati topiladi. 
3. Termokompensatsiyani yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegaralarini 
t
E
quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi: 
t
E
= 
𝑝𝐻
𝑡 𝑜‘𝑙𝑐ℎ 
− 𝑝𝐻
𝑒𝑡
(3) 
bunda 
𝑝𝐻
𝑡 𝑜‘𝑙𝑐ℎ
- ishonchlanayotgan xarorat nuqtasida bufer eritmaning 
o‘lchangan o‘rta arifmetik qiymati; 
𝑝𝐻
𝑒𝑡
- qiyoslaanayotgan harorat nuqtasiga teng bo‘lgan haroratda GOST 
8.134 bo‘yicha bufer eritmaning rN ko‘rsatkichi.
4. Agar (3) formula bo‘yicha hisoblab chiqilgan E
t 
ni qiymati EXda 
ko‘rsatilgan yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegarasidan oshmasa, unda asbob 

---

74
keyingi qiyoslash o‘tkazishlarga yaroqli deb topiladi. Aks xolda asbob yaroqsiz 
deb topiladi va keyingi qiyoslash o‘tkazilmaydi.
5. Mexanik (qo‘lda boshqariladigan) termokompensatorning xatoliklari 
termokompensator shkalasining raqamli qiymatlari bo‘yicha aniqlanadi.