Sobitjon Inog’omov farmasevtik qurilmalarida

 
Mustaqil tayyorlanish uchun savollar 
1. rN metr nima va ular nima maqsadda qo‘llaniladi? 
2. pH – metrlar va ularni ishlash prinsiplari to‘g‘risida ma’lumot bering? 
3. pH – metrlarni tiplarini va xillari bilasiz?  
4. pH – metrlarni qo‘llanilishi? 
5. pH – metrlarni qiyoslash usulini tushuntirib bering? 
 
 
 
 
 

---

77
5-LABORATORIYA ISHI 
 
 
SPEKTROFOTOMETRLARNI QIYOSLASH
 
Ishdan maqsad: Spektrofotometrlarni ishlash prinsiplari va tuzilishlarini 
o‘rganish. Qiyoslash uslubi bilan tanishish. 
Vazifa: Asbobni qiyoslashni o‘tkazish, natijalarini jadvalga yozish.
Asbob va uskunalar: KFK-2M spektrofotometri, turli moddalarning 
har xil konsentratsiyadagi eritmalari.
Nazariy qism 
Spektrofotometr — optik nurlanishning ikki oqimini o‘lchash uchun 
mo‘ljallangan o‘lchash asbobi bo‘lib, ulardan bittasi tadqiqot ob’ektiga 
tushuvchi yorug‘lik oqimini, boshqasi esa - namuna bilan u yoki bu yorug‘lik 
oqimini o‘zaro ta’sirlashishi asosida eritmaning optik zichligi yoki nur 
o‘tkazish koeffitsientini o‘lchashga asoslangan. Spektrofotometrlar optik 
nurlanishning turlicha to‘lqin uzunliklarini o‘lchashga imkon beradi 
(ultrabinafsha nurlar diapazonidan to infraqizil nurlar diapazonigacha) va 
natijada oqimlar nisbatlarini spektri olinadi.
 
 
 
 
 
 
 

---

78
5.1-rasm. Sektrofotometrni umumiy ko‘rinishi. 
Spektrofotometr fotokolorimetriyada va spektral taxlillarda qo‘llaniladigan 
asosiy o‘lchash asbobi hisoblanadi. Spektrofotometrlar turli diapazondagi–
ultrabinafshadan to infraqizilgacha to‘lqin uzunliklarida ishlaydi.  Bunga 
bog‘liqliklariga ko‘ra asboblar turli xil mo‘ljallanishlarga ega.
Quyidgi 5.2 va 5.3 -rasmlarda berilgan ob’ektning spektral tavsifi ma’lum 
bo‘lgan ishchi standartga nisbatan spektral aperturali akslanish koeffitsentini
o‘lchovchi, spektrofotometrlarni ikkita asosiy sxemalari keltirilgan: 
5.2-rasm.O‘lchanadigan namuna oq yog‘du bilan
yoritilgandagi o‘lchash sxemasi.
O‘lchanadigan namuna monoxromatik yog‘du bilan yoritilgandagi o‘lchash 
sxemalarida monoxromator yuboriluvchi oqimda joylashtiriladi. Zamonaviy 
spektrofotometrlarda tavsiflari va o‘lchash aniqliklarini yaxshilash uchun ikkitalik
monoxromatorlardan ham foydalaniladi. 
5.3-rasm. O‘lchanadigan namuna monoxromatik yog‘du
bilan yoritilgandagi o‘lchash sxemasi. 
 

---

79
Konstruktiv sxemalari bo‘yicha spektrofotometrlarni ikki xil ko‘rinishdagi 
tuzilish sxemalari mavjud: ponasimon plastinkali ko‘rinishdagi va geterodin 
sxemali ko‘rinishdagi nurlanish yorug‘ligini qabul qiluvchi spektrofotometrlar.