Sobitjon Inog’omov farmasevtik qurilmalarida

Nurlanish manbaalari
Spektrofotometrlarda asosiy nurlanish manbaalari bo‘lib quyidagilar 
xizmat qiladi:
- A (cho‘g‘lanma lampa nuri, 2856 K); 
- S (to‘g‘ri bo‘lmagan quyosh nuri, 6774 K); 
- D (kunduzgi yorug‘lik nuri, 5000 K); 
- D65 (kunduzgi yorug‘lik, 6500 K); 
- F11 (hilips TL84 trubkasiga javob beruvchi, tor diapazondagi fluoressent 
nurlanishlar uchun mo‘ljallangan) nurlanish manbaalari va hokazolar. 
Spektral xal etish— spektrofotometrda tekshirilayotgan namunaga 
yo‘naltirilgan optik nurlanishning minimal bo‘lgan spektr kengligi extimoli. 
To‘lqin uzunliklarida ifodalanadi.
Spektral xal etish imkoniyatlari  — o‘lchamlarsiz kattalik, nurlanishni 
to‘lqin uzunliklarining ushbu to‘lqin uzunliklaridagi spektral hal etilishiga teng.
Spektral diapazon - bu spektrofotometr bilan ishlash mumkin bo‘lgan 
chegaralar ko‘pgina xollarda, poligrafiyada nurlanish yorug‘ligi spektri 
ko‘rinuvchi diapazonda 380 nm dan 730 nm gacha to‘lqin uzunliklarida
baholanadi. Ba’zi bir xolatlar uchun nurlanishni ultrabinafsha va infraqizil tashkil 
etuvchilarini baholash lozim bo‘ladi. Spektrofotometrlar faqat nurlanish spektrini 
o‘lchaydi. Qolgan barcha tavsiflar spektral ma’lumotlar bo‘yicha ko‘rib chiqiladi.
Asboblararo muvofiqlik  — bu etalon bo‘lgan va tadqiq etiluvchi asbob 
yordamida o‘lchanadigan bitta o‘sha namunani o‘lchanadigan qiymatlarini 
sochilmasi. 
Qaytariluvchanlik - (qayta ishlab chiqarilish) bitta namunaning o‘zida va 
bir xil asboblarda o‘sha asboblarda, o‘sha operator amalga oshirgan o‘lchashlarni
to‘g‘riligi aniqlaydi.
Qiyoslash operatsiyalari va vositalari 

---

81
1. Qiyoslashni olib borish uchun 5.1-jadvalda ko‘rsatilgan opreatsiyalar 
bajariladi va vositalar qo‘llaniladi.
5.1-jadval 
№ 
Operatsiya nomi 
Standart 
bandi 
raqami 
Asosiy va yordamchi qiyoslash vositalarini 
nomi va turi; qiyoslash vositasini texnik 
talablari va (yoki) metrologik hamda texnik 
tavsiflarini o‘rnatuvchi me’yoriy xujjatni 
ifodalanishi 
1. Tashqi ko‘rik 
1 
- 
2. Namunalash 
2 
GOST 20282 bo‘yicha qalinligi 0,025...0,070 
mm bo‘lgan polistirol plenka 
3. Hal 
etish 
qobiliyatlarini 
aniqlash
3 
NPS-IKSinfraqizil 
spektrofotometr 
uchun 
qiyoslash vositalari termasidan yutuvchi 
qatlamini uzunligi 100 mm bo‘lgan, 4·10
3
Pa 
bosimda ammiak bilan to‘ldirilgan gazga oid
kyuveta (vannacha) 
4. To‘lqin raqam-lar 
shkalasini 
darajalash 
xa-
toliklarini 
aniqlash
4 
[1]
tavsiya bo‘yicha 2-toifani o‘lchashga etalon 
vositasi (standart namunalar): 0,025...0,070mm 
bo‘lgan polistirol plenka si yoki qalinliklari 0,1 
va 0,025 mm bo‘lgan yutuvchi qatlamli indent 
bilan to‘ldirilgan kyuvetlar yoki bo‘lmasa, 
yutuvchi qatlamning uzunligi 100 mm.li 
4·10
3
Pa bosida ammiak bilan to‘ldirilgan 
kyuveta, yoxud, uglerod dioksidi va havodagi 
suv bug‘lari (spektrlar tavsiflari A va B 
ilovalarda keltirilgan). 
GOST 
25706 
bo‘yicha 
o‘n 
marotaba 
kattalashtiruvchi lupa
5. Xalaqit 
qiluvchi 
5 
PKS-731 etalon o‘lchash vositasidan qo‘yib 

---

82
nurlanish 
darajasini aniqlash
yuborish koeffitsienti 10% bo‘lgan fotometrik 
sektorli disk 
Filtrlari V ilova bo‘yicha, NPS-IKS infraqizil
spektrofotometrlar uchun qiyoslash termasidan
6. Spektrofoto-
metrni 
mutlaq, 
asosiy 
xatolik-
larini aniqlash 
6 
PKS-731 etalon o‘lchash vositasidan qo‘yib 
yuborish koeffitsientlari 10%, 20%, 30%, 40%, 
50%, 60%, 70%, 80% va 90% bo‘lgan 
fotometrik sektorli disklar. Qo‘yib yuborish
koeffitsentini 
yo‘l qo‘yiladigan o‘lchash 
xatoliklarini chegaralari - 0,3% dan ko‘p emas 
2. Qiyoslanayotgan spektrofotometrni metrologik tavsiflarini aniqlashda
(nazoratlashda), talab qilinadigan aniqliklarini ta’minlovchi boshqa qiyoslash 
vositalarini qo‘llashga ruxsat etiladi.