Социология и психология управления как отрасли науки

 
 
 
 
Agar biz buni bir xil davrdagi olma va apelsin kabi turli xil 
tovarlar uchun budjet cheklovi bilan solishtirsak va agar biz turli 
davrlardagi bir xil mahsulotni turli xil tovarlar sifatida ko‘rsak, unda 
biz 1/(1+r), C1 va C0 o‘rtasidagi nisbiy narx ekanligini ko‘ramiz. 
Ushbu budjet cheklovining chap tomonida biz kelajakdagi 
iste’molni hozirgi iste’mol bilan bir xil birlik bilan o‘lchash uchun 
(1+r) ga chegiramiz.
Shuning uchun (6.3) tenglikning chap tomoni joriy va 
kelajakdagi iste’molning diskontlangan joriy qiymati deb ataladi.

---

Xuddi shunday, uning o‘ng tomoni - joriy va kelajakdagi 
mehnat daromadlarining diskontlangan joriy qiymatidir.
Masalan, 0-davrdagi mehnat daromadi 9000 dollar, 1-
davrdagi mehnat daromadi 10500 dollar va foiz stavkasi 5 % deb 
faraz qilaylik. Bunda 1-davrdagi mehnat daromadining hozirgi 
diskontlangan qiymati 10500/1,05 dollarni tashkil etadi, bu 
10000 dollarga teng. Buni 0-davrdagi mehnat daromadiga 
qo‘shsak, ikki davrdagi daromadning hozirgi diskontlangan 
qiymati 19000 dollarni tashkil qiladi.
Vaqtlar oralig‘idagi budjet cheklovi shundan iboratki, 
joriy va kelajakdagi iste’molning diskontlangan joriy qiymati joriy 
va kelajakdagi mehnat daromadlarining hozirgi diskontlangan 
qiymatidan oshmasligi kerak.

---

 
6.2. Ikki davrli modelning budjet cheklovi va unda
 
optimal isteʼmol 
 
An’anaviy iqtisodiyotda iste’molchi C0 va C1 manfiy 
bo‘lmagan iste’molning turli kombinatsiyalari uchun ekzogen va 
barqaror imtiyozlarga ega deb taxmin qilinadi, bu (C0, C1) bilan 
belgilanadi. Shuningdek, naflik U(C0, C1) yordamchi funksiya 
bilan ifodalanadi. Iste’molchi U(C0, C1) ning yuqori qiymatini 
beruvchi (C0, C1) ni afzal ko‘radi. Demak, iste’molchi budjet 
cheklovi (6.3) ostida U(C0, C1) naflik funksiyasini maksimal 
darajada oshiradigan C0 va C1 kombinatsiyasini tanlaydi. Ushbu 
qaror qabul qilishni grafik quyidagicha tasvirlash mumkin.