Sodiy tebranishlar

3- MAVZU. IQTISODIY TEBRANISHLAR. ISHSIZLIK.

Masalalarni yechilishi bo‘yicha namunalar

1-masala

Quyidagi ma’lumotlar asosida ishsizlik darajasini aniqlang:

Jami aholi – 450 ming kishi, jumladan:

16 yoshgacha bolalar – 80 ming kishi;

–pensionerlar – 60 ming kishi, shundan 10 ming kishi hali ishlaydi;

–ishsizlar - 13 ming kishi;

–muddatli harbiy xizmatda – 5 ming kishi;

–litsey va kollej talabalari – 20 ming kishi;

–uy bekalari - 5 ming kishi;

Yechish:


Ishsizlik darajasi rasman ro‘yxatga olingan ishsizlar sonini ishchi kuchi soniga bo‘lish yo‘li bilan aniqlanadi, ya’ni:


ишсизлар сони
Ишсизлик даражаси = _{ишчи кучи сони} × 100

shchi kuchi soni = 450-80-50-5-20-5 = 290

qo‘shimcha ishlovchi pensioner ishchi kuchi tarkibiga kiradilar

Ishsizlik darajasi= (13/290)×100%=4,5%

2-masala

2009 yilda shartli iqtisodiy tizimda aholi soni tarkibi to‘g‘risidagi quyidagi ma’lumotlar mavjud edi:
- ishchi kuchi soni – 350 mln. kishi,

- ishsizlar – 30 mln. kishi, jumladan:

- 15 mln. kishi korxona bankrotligi natijasida ishsiz bo‘lib qoldi,

- 3 mln. kishi yangi kasbni o‘rganadi;

- 3 mln. kishi ishlab chiqarish qisqartirilgani natijasida ishdan

bo‘shatilgan;

- 5 mln. kishi korxona yangi faoliyat turiga o‘tganligi tufayli ishdan

bo‘shatildi;

- 4 mln. kishi ishlamaydi, chunki yosh bolalari va qari ota-onalari mavjud.

Tabiiy va haqiqiy ishsizlik darajasini hisoblang. Ouken qonunidan foydalanib, agar potensial YaIM 4 mlrd. pul birligini tashkil etgan bo‘lsa, YaIMning uzilishini aniqlang.