Soha iqtisodiyoti va menejmenti

Qayta tiklash bu, faoliyat yuritayotgan korxonani ma’naviy va jismoniy eskirgan kurilma va asbob-uskunalarni ishlab chiqarishni mexanizasiyalashtirish va avtomatlashtirish, texnologik bo‘g‘inlar va yordamchi xizmatdagi nomutanosibliklarni yo‘kotish yo‘li bilan almashtirish yordamida to‘liq yoki qisman o‘zgartirishni anglatadi. Qayta tiklashda eski sexlar o‘rniga yangi sexlarni kurishga ruxsat beriladi.
Texnik qayta qurollantirish alohida ishlab chiqarish turlarini zamonaviy talablarga asosan yangi texnika va texnologiyalarni kiritish, ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizasiyalashtirish va avtomatlashtirish, eskirgan kurilma va uskunalarni yangilash va almashtirish, ishlab chiqarish tuzilmasi va tashkil etilishini yaxshilash yo‘li bilan, korxonaning texnik darajasini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlar majmuasidir. U ishlab chiqarish intensivligini kuchaytirish, ishlab chiqarish quvvatlarini oshirish va ishlab chikarilayotgan maxsulotlar sifatini yaxshilashga yo‘naltirilgan.
Moliyaviy resurslar va er tankisligi sharoitlarida, ikkinchi tomondan esa, mavjud ishlab chiqarish quvvatlaridan unumlirok foydalanish uchun yangi kurilishni nisbatan cheklangan xolatda, asosan juda zarur xollardagina amalga oshiriladi. SHu sababli bugungi kunda investitsiyalarning eng ko‘p tarkalgan yo‘nalishlari sifatida, umuman olganda yangi turdagi maxsulot ishlab chiqarishni xam ko‘zda tutuvchi mavjud ishlab chiqarishni kengaytirish, qayta tiklash va texnik jixatdan qayta qurollantirishni ko‘rsatish mumkin.
YAngi kurilish xamda mavjud ishlab chiqarishni kengaytirish va qayta tiklashga yo‘naltiriluvchi kapital ko‘yilmalar asosan kuyidagi elementlardan iborat bo‘ladi:
" kurilish-montaj ishlari xarajatlari;
" mashina va uskunalar sotib olishga sarflanuvchi xarajatlar;
" loyiha kidiruv va boshqa ilmiy ishlanmalarga sarflanuvchi xarajatlar.
Kapital ko‘yilmalarning yuqoridagi turlari investitsiyalarning texnologik tuzilmasini tavsiflaydi. Xozirgi paytda iqtisodiyot rivojlanishiga kiritiluvchi kapital ko‘yilmalarning umumiy xajmida kuyidagi tuzilma vujudga keldi:
kurilish-montaj ishlari xarajatlari - 55-60%, mashina va uskunalar sotib olishga sarflanuvchi xarajatlar - 35-30%, loyiha kidiruv va boshqa ilmiy ishlanmalarga sarflanuvchi xarajatlar - 10%.
Kapital ko‘yilmalarning mulk shakliga ko‘ra tuzilmasi bu, investitsiyalarning davlat, aksiyadorlik, ko‘shma, ijara va boshqa turdagi jamoa korxonalari o‘rtasida taksimlanishidir. Kapital ko‘yilmalarning samarali tuzilmasi ularni tejash, eng kam xarajatlar bilan eng ko‘p foyda olishga tengdir.
Investitsiyalarning takror ishlab chiqarish tuzilmasi yangi kurilish xamda mavjud ishlab chiqarishni kengaytirish, qayta tiklash va texnik jixatdan qayta qurollantirishga sarflanuvchi xarajatlari o‘rtasidagi o‘zaro nisbatni ifodalaydi.