Soha iqtisodiyoti va menejmenti

12-mavzu. Korxona faoliyatini boshqarish asoslari. Sanoatning maqsadli yo‘nalishlari (2 soat)
1. Korxona boshqaruvining mohiyati va prinsiplari
2. Boshqaruvning axborot ta’minoti
3.Boshqaruv qarorlar, ularning usullari va ularni qabul qilish jarayoni
4.Tarmoqni rivojlantirish konsepsiyasi
5.Soxani rivojlanishning asosiy yo‘nalishlari
1. Korxona boshqaruvining mohiyati va prinsiplari
Boshqaruv – bu xodimlarga va umuman ishlab chiqarish jamoalariga ta’sir ko‘rsatish usullari bo‘lib, bu usullar qo‘yilgan maqsadlarga erishish jarayonida mazkur xodimlar va jamoalarning faoliyatini uyg‘unlashtirishni nazarda tutadi.
Boshkaruv tizimini turli mikyoslarga bulish mumkin:

• 
  Milliy iktisodiyotni boshkarish
  
• 
  Xar bir tarmok va tumanlar tasarrufidagi korxonalarni boshkarish
  
• 
  Korxona ichidagi bulimlarni boshkarish
  

Boshkaruv tuzilmasini belgilovchi omillar
a) Tuzilmani aniklovchi omillar

• 
  Boshkaruv maksadi
  
• 
  Boshkaruv funksiyalari va vazifalari
  
• 
  Ish vaktining tartibi, oraligi va boshkalar
  

b) tuzilmaga ta’sir kiluvchi omillar

• 
  Tashki muxit
  
• 
  Texnologiya
  
• 
  Korxonaning kata kichikligi
  
• 
  Xodimlar soni
  
• 
  Biznes strategiyasi
  
• 
  Kabul kilingan karorlar tizimi
  
• 
  Tanlangan tuzilma va boshkalar
  

v) Tuzilmani muvofiklashtiruvchi omillar

• 
  YUkori malakali xodimlarga ega bulgan, uncha kata bulmagan bulimlar va buginlar
  
• 
  Kup bulmagan boshkaruv buginlari
  
• 
  Uzgarishlarga nisbatan sezgirlik va xozirjavoblik
  
• 
  YUkori darajadagi unimdorlik
  
• 
  Past darajadagi xarajatlar
  
• 
  Ish jadvalining bevosita iste’molchilarga mosligi va boshkalar.
  

Boshkaruvning tashkiliy tuzilmasi boshkaruv oldida turgan vazifalarni muvaffakiyatli xal etishga yordam beradigan kilib tuzilishi kerak. U kuyidagi talablarga javob berishi kerak
1.Boshkaruv tizimida bugin va boskichlar soni makbul bulishi kerak. Bugin va boskichlar sonining aksossiz kupayib ketishi:

• 
  Boshkaruv apparatini saklash xarajatlarining ortib ketishi
  
• 
  Axborotlarning utish yuli chuzilib ketishi
  
• 
  Boshkaruvda paralellizm va takrorlanishning yuzaga kelishiga
  
• 
  Boshkaruvda ma’suliyatsizlikka yul kuyilishiga va boshkaruv samarasini pasayishiga olib keladi.
  

2.Boshkaruv tuzilmasi boshkaruv apparatining tezkor ishlashini ta’minlashi lozim. Bu faoliyat vazifalarni uz vaktida va moxirlik bilan tez xal etishda namoyon buladi. Bunga ishlab chikarishning mikyosi, murakkabligi, boshkaruv ob’ektlarining joylashuvi xam ta’sir kursatadi.