Солиқлар ва солиқҚа тортиш фанидан якуний назорат иши саволлари

Солиқ сиёсатининг хусусиятлари

Soliq siyosati - soliqlarni undirish va undirish tartibini tartibga soluvchi qonunlar va me'yoriy hujjatlar to'plami. Bu hukumatlar uchun daromadlarni oshirish, boyliklarni qayta taqsimlash va iqtisodiy xatti-harakatlarga ta'sir qilish uchun muhim vositadir.

Soliq siyosatining xususiyatlari turli mamlakatlarda farq qiladi, lekin ko'pchilik soliq tizimlarida uchraydigan umumiy xususiyatlar mavjud. Bu xususiyatlarga quyidagilar kiradi:

* **Soliq solinadigan bazalar:** Soliq bazasi soliqqa tortiladigan va soliqqa tortilmaydigan narsalarni aniqlashdir. Masalan, ba'zi mamlakatlar daromad solig'i, boshqalari esa iste'molga soliq soladi.
* **Soliq stavkalari:** Soliq stavkasi qarzdor bo'lgan soliq bazasining foizidir. Soliq stavkalari tekis, progressiv yoki regressiv bo'lishi mumkin.
* ** Chegirmalar va kreditlar:** Qarzdor soliq miqdorini kamaytirish uchun chegirmalar va kreditlarga ruxsat beriladi. Misol uchun, ba'zi mamlakatlar biznes xarajatlari uchun chegirmalarga ruxsat beradi, boshqalari esa xayriya hissalari uchun kreditlarga ruxsat beradi.
* **Maʼmuriyat:** Soliq maʼmuriyati soliqlarni yigʻish va soliq qonunchiligini amalga oshirish jarayonidir.

Soliq siyosati murakkab va doimiy o'zgaruvchan sohadir. Soliq siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirishda siyosatchilar e'tiborga olishlari kerak bo'lgan ko'plab omillar mavjud. Bu omillarga iqtisodiy o'sish, tenglik, samaradorlik va soddalik kiradi.

15. 
    Солиқ қонунчилигининг ҳуқуқий асослари
    

Soliq qonunchiligining huquqiy asoslari soliq qonunchiligini yaratish, sharhlash va amalga oshirishni tartibga soluvchi tamoyillar va qoidalardir. Bu asoslar konstitutsiyaviy huquq, qonun hujjatlari, ma’muriy huquq va sud amaliyoti kabi bir qancha manbalarga asoslanadi.

**Konstitutsiyaviy huquq** barcha soliq qonunchiligining asosini tashkil qiladi. Mamlakat konstitutsiyasi odatda hukumatga soliqlarni undirish huquqini beradi. Konstitutsiya, shuningdek, hukumatning soliqqa tortish vakolatiga cheklovlar qo'yishi mumkin, masalan, hukumatga muayyan faoliyat turlarini soliqqa tortishni taqiqlash yoki hukumatdan soliq qonunlarini qabul qilishda muayyan tartib-qoidalarga rioya qilishni talab qilish.

**Umumiy huquq** soliq huquqining asosiy manbai hisoblanadi. Normativ qonunlar qonun chiqaruvchi organ tomonidan qabul qilinadi va soliqlarni qanday undirish va undirish bo'yicha aniq qoidalarni belgilaydi. Normativ huquq umumiy yoki maxsus bo'lishi mumkin. Umumiy soliq qonunlari barcha soliq to'lovchilarga nisbatan qo'llaniladi, alohida soliq qonunlari esa ma'lum bir soliq to'lovchi yoki soliq to'lovchilar guruhiga nisbatan qo'llaniladi.

**Ma'muriy huquq** soliq qonunlarini boshqarish uchun mas'ul bo'lgan davlat organlari tomonidan tuziladi. Ma'muriy huquq ushbu idoralar tomonidan chiqarilgan qoidalar, qarorlar va boshqa ko'rsatmalarni o'z ichiga oladi. Ma'muriy huquq muhim ahamiyatga ega, chunki u soliq to'lovchilarga soliq qonunchiligiga rioya qilish haqida ko'proq ma'lumot beradi.

**Prezident huquqi** - bu sudlar ishlarni hal qilishda ular tomonidan yaratilgan qonunlar majmuasidir. Sud amaliyoti muhim ahamiyatga ega, chunki u soliq qonunchiligining ma'nosini izohlash uchun ishlatilishi mumkin. Soliq qonunlaridagi bo‘shliqlarni to‘ldirish uchun sud amaliyotidan ham foydalanish mumkin.

Soliq qonunchiligining huquqiy asoslari murakkab va doimiy rivojlanib boruvchidir. Biroq, bu asoslar adolatli va samarali soliq tizimi uchun asos bo'lib xizmat qiladi.

16.