Sotsiologiya bag’darlari Joba

Sotsiologiyaning basqa pánler menen baylanıslılıǵı.
Socialliq ómir máselelerin úyreniw sheńberi keńeyip baratırǵanlıǵı sebepli sotsiologiya páni de, onıń úyreniw ob'ekti de barǵan sayın keńeyip, tereńlesip barıp atır. Sotsiologiyaning ekonomika, filosofiya, xuquq, etika, psixologiya, pedagogika, tariyx, ekologiya sıyaqlı pánler menen baylanıslılıǵı bazar munasábetleriniń quram tabıwı processinde jáne de artıp barıp atır. Endi tikkeley pánler menen baylanıslılıǵı jóninde pikir júrgizemiz.
Sotsiologiya hám filosofiya :
- Sotsial filosofiya nızam hám nizamlıqlar kategoriyalari tikkeley umumsotsiologik teoriya hám konsepsiyalardı óz ishine aladı. Arnawlı sotsiologik teoriyaler ushın bolsa teoriyalıq hám metodologik tiykar boladı. Umumsotsiologik hám arnawlı sotsiologik teoriyalerdiń rawajlanıwı óz gezeginde usı dáwir social pikirin qáliplestiredi, oǵan teoriyalıq hám ámeliy derek bolıp xızmet etedi. Sotsiologiya izertlew empirik maǵlıwmatlar, eksperimentlar járdeminde social filosofiyalıq táliymatlardıń qanshellilik tug'ri, usı social dáwir mazmunına tán yamasa olardıń eskirib, social rawajlanıw talabına juwap beraolmay qalǵanlıǵın anıqlap beriw múmkinshiligine iye. Sotsiologiya páni bir ásir aldın filosofiyalıq bóleklengen bolsa -de, olardıń baylanısı ajıralmas. Filosofiya sotsiologiyaning teoriyalıq - metodologik tiykarın quraydı. Buǵan baylanıslı ullı oqımıslı Abu Ólshem hám uyqassız qara sóz benen jazılǵan kórkem shıǵarma Forobiy hár qanday ilmning hám ılım iyesiniń arnawlı bir qabıq arasında sheklenip qalmawı kerekligin, bálki keń kólemli baqlaw ete biluvchi, arnawlı bir pánge jaqın bolǵan ılımlar hám teoriyaler tanıs bolıwınıń jámiyetin aytıp ótken.
Sotsiologiya hám xuquq:
-Ǵárezsiz Ózbekstanda quram tapıp atırǵan huqıqıy munasábetler tiykarında hám ayriqsha shıǵısona dástúrlerge uyqas túrde nızamshılıqtı qaytaldan qurıwda sotsiologiya hám xuquqshunoslik pánleri baylanıslılıǵı zárúrli bolıp tabıladı. Huqıqıy mámleketti qáliplestiriw jáne onı jáne de rawajlandırıwda ayıpkerlikke qarsı gúresti kúsheytiw, huqıqıy munasábetlerdi tártipke salıw úlken áhmiyetke iye. Sır emeski, keyingi waqıtlarda ayıpkerlik arttı. Alıp barılǵan izertlewler sonı kórsetip atırki, házirde júz atırǵan jınayatlardıń ogir hám oǵada salmaqli túrleri talayǵa artqan. Áne sol jınayatlardı úyreniw hám izertlewde sotsiologik izertlewlerdiń ornı kútá úlken bolıp tabıladı. Ayıpkerlikke qarsı gúres jáne onıń aldın alıw - mámleket áhmiyetindegi másele esaplanadı. Oǵan qarsı jınayat ámelge asırılǵannen keyin emes, bálki oǵan shekem alıp barilmog'i kerek. Jınayattıń aldın alıw, onıń túpkilikli mánisin, motivı hám keltirip shıǵaratuǵın sebeplerin úyreniwde sotsiologik izertlewler aparıw áhmiyetke iye. Sonday eken, xuquq pánleriniń rawajlanıwda da sotsiologiyaning ornı úlken.
Sotsiologiya hám ekonomika :
-bul eki pán ortasındaǵı baylanıslılıǵı materiallıq naǵıymetlerdi islep shıǵarıw, bólistiriw, almastırıwlaw tutınıw processlerin úyreniwde nomoyon boladı. Házirde bazar munasábetlerine ótiw, miynetke jańasha munasábet (fermerler, isbilermenler) qáliplesiwi processinde onıń áhmiyeti úlken. Ekonomikalıq teoriyanıń ilimiy ideyaları joqarıda tilge alınǵan sotsiologiya tarawları ushın metodologik tiykar boladı.
Sotsiologiya hám tariyx:
-Sotsiologiya hám tariyx pánleri jámiyet ómirin izbe-iz, sistemalı tárzde úyrenedi. Ótken zaman tariyxımizni jaratıwda tariyxchi oyshıllar sotsiologiya usıllarınan keń paydalanǵanler. Mısalı, at-Termiziy, Ismoil Buxoriy, Abu Rayxon Beruniy, Xondamir, Xermat vamberi sıyaqlı ullı ilimpazlar ózleriniń tariyxga tiyisli gáziynelerin jaratıwda sotsiologiya usıllarınan ónimli paydalanǵanler. Tariyxıy keleshegimiz ushın ótken zaman betlerine aylanadı. Sonday eken, Prezidentimiz I..Karimovning «Óz tariyxın bilmagan xalıqtıń keleshegi joq»- degen pikirleri dıqqatqa ılayıq.

Sotsiologiya hám matematika :

-Sotsiologiyani matematikasız oyda sawlelendiriw etip bolmaydı. Matematikalıq usıllarsız sotsiologiya abstrakt bir qaraw bolıp qaladı. Ásirese, qandayda bir izertlew ótkergennen keyin onı qayta islew, protsentlashtirishda ajıralmas baylanıslılıǵın bilinedi.
Sotsiologiya hám kibernetika:
-arnawlı matematikalıq usıllar - dáreje kórsetkishi, faktorlıq, sebepli hám sırtından qollanıladı. Sotsiologik izertlewlerdi aparıwda joqarı dárejedegi kompyuter, esaplaw texnologiyalarınan keń hám ónimli paydalanıladı.
Sotsiologiya hám texnika pánleri:
-házirgi zaman ilimiy-texnika rawajlanıwı ásirinde sotsiologiya hám texnika pánler baylanıslılıǵı tábiyiy bolıp tabıladı. Insan jaratqan barlıq texnika tek insan hám jámiettiiń unamlı rawajlanıwına xizmet etiwi kerek. Biraq mudami kutilgan nátiyje bo'lavermaydi. Olardı úyreniwde sotsiologiyaning roli úlken bolıp tabıladı.
Sotsiologiya hám psixologiya:
-jańa ekonomikalıq munasábetlerge ótiw sharayatında adamlardaǵı ózin kózlesh, óz jeke mápin jámiyet, millet mápinen ústin kóriw halları kusheytip atır. Kisilerde behalovatlik, asabiylik artpaqta. Bul mashqalalardi úyreniw hám hal etip barıwda sotsiologiya hám psixologiya pánleriniń sherikligi zárúr dep oylaymiz.
Sotsiologiya hám pedagogika :
-házirde Respublikamızda tálim tárbiyaǵa saldamlı itibar berilip atır. Atap aytqanda, 1997 jıl «Tálim to'grisida» hám «Kadrlar tayarlaw milliy programması» dıń qabıl etiliwi de tikkeley bul pikirimizni tastıyıqlaydı. Bunı pedagog -oqıtıwshılar quramında da kóriwimiz múmkin. Student oqıtıwshılar sanasında ilmdan qaytıw, pánlerge itibarsızlıq, kiyim-kenshek miynet ornına jaqsı jasaw sezimleri kúshaygan. Milliy pedagogikamız házirde sotsiologik izertlewlerge júdá mútáj.