Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

Q o ‘z g ‘olon n in g
b osh lan ish
sab ab lari

---

Mardikorlikka qarshi qaratilgan norozilik harakatlari 
bir necha kun ichida butun oTkaga yoyildi. Qo‘zg‘o- 
lonchilar mustamlakachi hukumat tomonidan kuch 
bilan tarqatilib, qarshilik qilganlar qattiq jazolandi. 
Toshkentda 11-iyulda ko‘p sonli aholi Beshyog‘ochdagi politsiya mahkamasi 
oldiga to ‘plandilar. Q o‘zg‘olon faollaridan Rizvonbibi Ahmadjonova politsi- 
yaga qarata: «Bizni oTdirsanglar ham o ‘g‘illarimizni sizlarga bermaymiz», — 
deb xitob qilgan. Politsiyachilar esa o ‘q uzib, uni og‘ir yarador qilgan. No­
rozilik bildirganlarga qarshi miltiqlardan o‘q otilgandan so‘ng xaloyiq mah- 
kamaga bostirib kirdi. Bu vaqtda yordamga yetib kelgan harbiy kuchlar 
namoyishchilami o ‘qqa tuta boshladi. Natijada 11 kishi otib oTdirildi, 15 
kishi yarador boTdi. Q o‘zg‘olon harbiy kuchlar tomonidan qiyinchilik bilan 
bostirildi. Shahar harbiy holatga tushib, har bir joyda qo‘riqchilar, tun-u kun 
navbatchilik, nazorat va tekshiruvlar kuchaytirildi. Bu voqealardan keyin no­
rozilik harakatlari Toshkent shahri atrofidagi qishloqlarga yoyildi. U yerdan 
Farg‘ona vodiysiga o‘tib, vodiyda bu harakat keng tus olib ketdi. U yerda 
ham mahalliy aholi m a’muriyat vakillariga bo‘ysunmay qo‘yadi.
Q o‘zg‘olon iyul oyining o ‘rtalarida Farg‘ona viloyatining Q o‘qon, Rish- 
ton, M arg‘ilon, Andijon, Namangan uyezdlarida keskin tus oldi. Jumladan, 
9-iyul kuni Andijonda podsho farmoni o‘qib eshittirilgandan so‘ng tayoq, 
tosh, ketmon va boshqa narsalar bilan qurollangan aholi mardikorlikdan 
bosh tortib namoyishga chiqdilar. Ularga politsiya va harbiy kuchlar qarshi 
qo‘yildi. Qo‘zg‘olonchilami tarqatish paytida ulardan 3 kishi otib oTdirildi,
12 kishi yarador boTdi.
10-iyulda Eski M arg‘ilonda taxminan 25 m ing kishi norozilik bildirib, 
bozor atrofiga yig‘ildi. Q o‘zg‘olonchilar mardikorlikni bekor qilishni talab 
qilib mahalliy m a’muriyat idoralariga kirdilar. Ular mustamlakachilaming 
xizmatida boTgan mahalliy m a’muriyat 
vakillari uylariga, m a’muriy binolarga o‘t 
qo‘ydilar, 2 mirshab oTdirildi va bir necha 
kishi jarohatlandi. Q o‘zg‘olonning kucha- 
yib ketganligidan xavotirga tushgan viloyat 
m a’muriyati zudlik bilan ularga qarshi har­
biy kuch yubordi. Ular qo‘zg‘olonchilardan 
63 kishini otib oTdirdi va ko‘pchilikni yara­
dor qildi.
Shahrixonda ham qo‘zg‘olonchilardan 
16 kishi oTdirildi, ko‘pchilik yarador