Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

Buxoro harbiy qo shinlari 
gubernatori q o 4 shinlari tom o­
nidan X o 4ja n d q al’asi m ay oyida qamal qilinib, 20 ta to 4pdan o 4qqa tutildi. 
Ertasi tonggacha qam al davom etib, keyin hujum boshlandi. B irinchi hujum
qaytarilgandan so 4ng, shahar yana qayta o 4qqa tutildi. Shahar qam ali va 
o 4qqa tutish ikki kun davom etdi. Istilochilarga qarshi shahar m udofaachi- 
lari har bir qarich jo y uchun m ardonavor ja n g qildilar. Lekin harbiy texnika 
v a son jihatdan ustun boTgan m ustam lakachilar q o 4 shinlari 24-m ay da tun- 
ga borib him oyachilarning m udofaasini yorib o 4tdilar. Shahar k o 4chalarida 
k o 4plab m udofaachilar va tinch aholining jasadlari, vayron boTgan xona- 
donlar qoldi.
T urkiston viloyati gubernatori F. R om ano vskiy ga 
O renburg general-gubem atori N. K rijanovskiy tom o­
nidan harbiy harakatlarni Q o 4qon xonligiga qarshi
0 ‘ratepa va Jizzax 
uchun janglar
qaratish to 4g 4risida k o 4rsatm a berildi. R ossiya im periyasining 0 4rta Osiyo- 
dagi harbiy harakatlari rejasiga k o 4ra Q o 4qon xonligining taqdiri 1866-yil- 
dayoq hal qilinib, X o ‘jan d d a Q o‘qonga qarshi ham m a narsa tayyor holatga 
keltirilgan edi. Q o ‘qonga qarshi yurishga boshchilik qilish uchun N. Krija- 
novskiyning o ‘zi keldi. U B uxoro am irining vakili bilan sulh shartnom asi 
b o ‘yicha uchrashib, 10 kun m obaynida 100 m ing rubl to von toMashni talab 
qildi. B elgilangan m uddat o 4tgach, N. K rijanovskiy B uxoro am iri talablarni 
bajarm aganligini bahona qilib, o ‘z q o 4 shinlari ga am irlikka qarshi hujum
boshlashga buyruq berdi.
1866-yilning kuzida 6 m ing piyoda askar, 500 kazak, 28 to 4p, 600 arava 
v a 800 tuyadan iborat harbiy q o 4shin 0 ‘ratepaga qarab harakat boshladi. B u 
harakatga Q o4qonga qarshi tayyorlab q o 4yilgan kuchlar ham jalb qilindi. F. 
R om ano vskiy ning harbiy q o 4 shinlari 0 ‘ratepaga yetib borgach, shahar uch 
k un to 4plardan o 4qqa tutildi. Shundan keyin tongda hujum ga o 4tildi. Shahar 
aholisi bosqinchilarga m ardonavor qarshilik k o 4rsatdi. 0 ‘ratepa to 4plardan
30

---

o ‘qqa tutilganligi natijasida vayron qilinib, dushman tom onidan egallandi. 
Hujum natijasida 2 m ing nafardan k o ‘proq aholi halok boMdi.
Rossiya imperiyasining harbiy qo‘shinlari 0 ‘ratepani egallagandan so‘ng, 
12-oktabrda navbatdagi harakat Jizzaxga boshlandi. T o‘xtovsiz otishmalar 
natijasida shahar devorlari vayron qilinib, ikki kecha-kunduz davom etgan 
jangdan so‘ng 1866-yil 18-oktabrda Jizzax shahri ham podsho hukum ati 
qoMiga o ‘tdi. Uni bosib olish uchun boMgan jangda har ikkala tomondan 
6 m ingdan k o ‘proqkishi halok boMdi. Bu shahar him oyasida Buxoro amirligi- 
dan yordam ga chiqqan kuchlar kechikib keldi. U lar him oyachilarga hech 
qanday yordam bera olmasdan orqaga qaytishdi. Podsho hukum ati Jizzaxda 
3 m ing askar, 300 kazak va 12 to ‘pdan iborat harbiy kuchlarini qoldirdi. 
1864—1866-yillar davom ida bosib olingan hududlam i o ‘z ichiga oluvchi 
Sirdaryo viloyati tashkil qilindi.