Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

Ko‘chib kelganlar xo‘jaligi
Rossiyaning 
0 ‘rta Osiyoga 
ko‘chirish siyosati

---

Yodda tuting!
1892-yildan boshlab Rossiyadan o ‘zboshim chalik bilan ko‘chib 
kelgan kishilar ham m a’m uriyat ruxsati bilan ko‘chirilganlarga 
berilgan im koniyatlardan foydalanishi m um kinligi e’lon qilindi. 
Bu oMkaga ko‘chib keluvchilar sonining yanada ko‘payishiga 
olib keldi.
Savol va topshiriqlar
■
1. N im a uchun podsho hukumati yerga egalik qilishni to ‘liq o ‘z qo‘liga olishga 
harakat qildi?
2. Mustamlakachi hukumat vaqf yerlariga nisbatan qanday siyosat olib bordi?
3. K o‘chirib keltirilganlarga qanday imkoniyatlar yaratilgan?
4. Turkiston oMkasida paydo boMgan yangi shaharlarda kimlar yashagan?
15-§. TURK ISTO NDA SUD TIZIM I VA HARBIY POLITSIYA 
TA RTIBO TINING 0 ‘RNATILISH1
Turkiston oMkasida imperiya manfaatlarini himoya 
qilishga qaratilgan tadbirlardan yana biri bu sud ti­
zimi boMgan. Xonlik davrida qozilaming chiqargan 
qaroridan norozi boMganlar qozikalonga murojaat 
qilgan. Qozilar qat’iy belgilangan uchastkaga ega 
boMishmagan; har bir da’vogar o ‘zi ishongan qoziga murojaat qilgan. Qozi 
sud majlisi boshlanishidan oldin tomonlarga kelishib olishni taklif etgan. Bu 
taklifdan bosh tortilsa, qozi ularga qasam ichirib, tom onlam ing arzini, gu- 
vohlam ing ko ‘rsatmalarini tinglagan, so‘ng qaror chiqargan va bu qaror m a­
halliy hokimiyat tomonidan zudlik bilan ijro etilgan. Odatda, qozilar, asosan, 
bilimdon, adolatli va xalq orasida hurmat qozongan kishilar boMgan. Qozilar 
o ‘zlariga murojaat qilgan tomonlarga betaraf va ularga nisbatan beg‘araz 
boMishi, ulardan pul, sovg‘a, har xil xizmatlami qabul qilmasligi lozim edi.
Podsho hukumati tomonidan dastlab oMkadagi mavjud sud tizimida- 
gi qozikalon lavozimi tugatilib, barcha qozilaming huquqi tenglashtirildi. 
Boshqa mustamlakachi davlatlar singari Rossiya imperiyasi ham o ‘z mus- 
tamlakasiga aylangan Turkiston oMkasida dastlab tub joy aholining diniy 
e’tiqodiga mos ravishda amal qilingan shariat qoidalariga asoslangan qozilik 
va ko‘chmanchi tarzda hayot kechim vchi aholining urf-odatlariga asoslan­
gan biy sudlarini butunlay tugatmasdan, uni saqlab qoldi. Milliy va diniy