Sport mahoratini oshirish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI SPORT FAOLIYATI VA BOSHQARUV FAKULTETI
5-KURS 6-18-GURUH SIRTQI YO’NALISH TALABASI XOLMURODOV FAZLIDDIN SAYRIDDIN O’G’LINING
“SPORT MAHORATINI OSHIRISH” FANIDAN TAYYORLAGAN


KURS ISHI

MAVZU:KO’P YILLIK TRENIROVKANING ETAPLARI VA UNDA HAL QILINADIGAN MASALALAR

TOPSHIRDI:Xolmurodov Fazliddin
QABUL QILDI:Amonturdiyev Baxtiyor
TERMIZ-2022


Mundarija

Kirish.			3
I BOB JISMONIY MASHQLARGA O’RGATISH USULLARI			10
1.1.	Tushuncha va atamalar	10
1.2.	O‘rgatish usullarining tasnifi	12
1.3.	Harakat faoliyatlariga o’rganish	15
II BOB KO’P YILLIK TRENIROVKALARNI BOSHLASHNI METODIK JIHATDAN YOROTILISHI			18
2.1.	Ko’p yillik mashqlarning asosiy vositasi	18
Xulosa			32
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati			36

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi: Arastu hakim ,,Hitoba“ (,,Ritorika“) kitobida yozadiki, ajoyib jismoniy fazilatlarga ega boMgan yigitlar — sog‘lom, bo‘ydor, sport musobaqalarida chaqqon yoshlar har qanday davlatning boyligidir. Bunday jismoniy fazilatlarga qanday erishiladi? Albatta, oila, maktab muhitida tarbiya topish, ayni vaqtda o ‘z-o‘zini tarbiyalash, jismoniy tarbiya bilan aqliy tarbiyani axloqiy tarbiyaga muvofiqlashtirish yo‘li bilan barkamol insonlarni voyaga yetkazish mumkin. Sir ernaski, faqat aqliy mehnat bilan shug‘ullanib, umrida tesha ushlamagan, ketmon chopmagan, aqalli birorta mix qoqmagan yoki ko'chat ekmagan odamlar ham borki, bular jismoniy mehnat qilmagani uchun, doimo kasallikdan boshi chiqmay yuradilar. Qadim donishmandlari barcha sohalarda faoliyat ko‘rsatib, har tomonlama kamol topganlar. Qadimgi Yunonistondagi Fales, Pittak, Solen, Biant, Xilen kabi donishmandlar ham mohir jangchi, kurashchi, chavandoz, qilichboz, nayza otuvchi ham davlat arbobi boMib yetishganlar. Abu Muslim, Muqanna, T o‘maris, Spitamen, Jaloliddin Manguberdi, Temur Malik, Amir Temur va uning safdoshlari aqlan, jismonan, axloqan barkamol insonlar edilar. Milliy Istiqlol fidoyilaridan alloma Abdurauf Fitrat ,,Oila“ asarida ota-onalarga qarata bunday yozadi: „Inshoolloh, oqilona tarbiyangiz soyasida farzandingiz sog‘lom aql va sog‘lom badanga sohib bo‘lib, yaxshi kamol topib, yetti yoshni toidiradi. Yetti yoshgacha bolalarni ham jismoniy, ham aqliy, ham odobaxloqli qilib tarbiyalash juda muhimdir. Bola yetti yoshgacha jism onan sog‘lom va aqlan yoshiga yarasha oqil bo‘lsa, kelgusidagi kamolotiga ham imkoniyatlar, yo‘llar ochiladi“. Alpomish, G o‘ro‘g‘li kabi xalq qahramonlari ham o ‘z oilasini, yorini, el-yurtini turli bosqinchilardan himoya qilishda 3 jismoniy va aqliy quvvati bilan jasoratlar ko'rsatib, xalq mehrini qozonganlar. Donishmand shoir, Xorazni bahodiri — Pahlavon Mahmud — aqli va jismoniy kuch-quwati bilan kurashda g‘olib chiqib, minglab vatandoshlarini yovlar qo‘lidan ozod qilib, xalq duosini olgan. Milliy an’analarimizni, boy ma’naviy merosimizni yaxshi bilgan Vatanimiz Prezidenti I. A. Karimov m a’rifat va m a’naviyatni rivojlantirish bilan bir vaqtda yosh avlodning jismoniy tarbiyasiga, sport ishlarini rivojlantirishga juda katta g‘amxo‘rlik qilmoqda. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimov: ,,0 ‘zbekiston xalqining salomatligi haqida shaxsan g‘amxo‘rlik qilib borish madaniyatini yoshlikdan oila, maktab, mahalla, sog‘- liqni saqlash tizimi, jismoniy tarbiya va sport ko‘magida singdirish kerak“, — deb tushuntirgan edi. Yurtboshimiz ,,Sog‘lom avlod uchun“ ordenini topshirish marosimida so‘zlagan nutqida alohida bunday deydi: „Biz naslimizning kelajagi — sog‘lom avlod uchun kurash boshladik. Shu nom bilan orden ta’sis etdik va maxsus xalqaro jamg‘arma tuzdik. Bu bejiz emas, albatta. ,,Sog‘lom avlod“ deganda biz faqat jismoniy baquwat farzandlarimizni emas, balki ma’naviy boy avlodga ega bo‘lgan xalqni tushunishimiz kerak. Bunday xalqni hech qachon, hech kim yenga olmaydi. Buni hammamiz yaxshi anglab olmog‘imiz shart!“. Bejiz emaski, 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ,,0 ‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasini tuzish to‘g‘risida“gi farmonida (24-oktabr 2002-yil) „Bolalarni jismoniy tarbiyalashning ilmiy asoslangan zamonaviy tizimlari, shakl va uslublarini joriy etish...“ sohasida muhim vazifalar belgilangan. Respublikamizda jismoniy tarbiya va sport sohasini rivojlantirishga xizmat qiluvchi, mualliflar tomonidan nashrga tayyorlangan ushbu qo‘llanmaning nihoyatda kamligini inobatga olib, niutaxassislar yetishtirayotgan o‘quv muassasalari talabalariga mo'ljallangan „Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati“ qo'llanmasi slui yo‘nalish bo‘yicha davlat tilida yozilganligi ayni maqsadga imivofiqdir. Ma’lumki, mazkur o'quv fanining mazmuni hozirgi zaniiin talablariga binoan bir necha mustaqil, slumingdek, uzluksizlik va uzviylikni saqlagan holda muammoli turkumlar (sikllar)ga bo'lingan. Kitobning birinchi bobida jismoniy madaniyat nazariyasi va uslubiyati ilmiy va o‘quv fani sifatida, asosiy bilimlar tizimi sifatida, jismoniy madaniyat haqidagi bilimlarni kasb darajasida o‘rgatishni ko‘zda tutadi. Chunki nazariy tayyorgarlik o‘qituvchiga jismoniy madaniyat vazifalarini aniqlash, to‘g‘ri qo‘llash, yangi ma’lumotlarni o'zlashtirib olish, jismoniy tarbiya nazariyasiga yondosh boigan boshqa ilmiy fanlar o‘rnini aniqlab olish imkonini beradi hamda shaxsiy pedagogik ijod uchun keng maydon ochib beradi.
Xalqaro maydonda tarixan qisqa davr ichida obro’ orttirishga ulgurgan Mustaqil O’zbekiston dunyoga nafaqat qadimiy madaniyat, buyuk mutaffakirlar, olimlar shoir va sarkardalar tuxfa etgan yurt, balki xalqaro sport harakatida ulkan muvaffaqiyatlarga erishgan davlat sifatida ham Dune hamjamiyatida tanildi. Jahon Biron bir qit’a yoki biror bir yirik sport anjumani yo’qki, unda sportchilarimiz sharafiga O’zbekiston madhiyasi yangramagan va bayrog’imiz ko’tarilmagan bo’lsa.
2006 yil 1-chorak mobaynida O’zbekiston Respublikasi Madaniyat va sport ishlari vazirligi O’zbekiston Respublikasining «Jismoniy tarbiya va sport to’g’risida»gi qonun, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmonlari, Vazirlar Mahkamasining Qarorlari «Homiylar va shifokorlar yili» Davlat dasturi tadbirlarini bajarishga asosiy e’tibor qaratdi.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi tomonidan tasdiqlangan 2006 yil Ommaviy sport tadbirlarining taqvim rejasiga binoan faqat joriy yilning 1-choragida sportchilarimiz 39 xalqaro musobaqalarda ishtirok etdilar, hamda 89 ta respublika musobaqalari va 15 ta o’quv mashg’ulot yig’inlari o’tkazildi.
Mazkur taqvim reja O’zbekiston sportchilarining 2006 yil Doxa shahrida bo’lib o’tadigan Osiyo o’yinlariga, Turino shahrida (Italiya) XX qishki va 2008 yil Pekin shaxrida (Xitoy) XXIX yozgi Olimpiya o’yinlariga munosib qatnashish uchun etakchi sportchilardan saralab O’zbekiston terma jamoasi tashkil topgan bo’lib tayyorgarlik ko’rmoqdalar. Bu eng muxim bosqich hisoblanadi. Doxa shaxrida o’tgan Osiyo o’yinlarida sportchilar qatnashdilar. Shulardan ayollar, shu jumladan o’zbek ayollari. 2006 yilda Doxa shaxrida o’tkazilgan Osiyo o’yinlarida O’zbekiston sportchilari oltin, kumush, bronza medallariga ega bo’ldilar:

Jismоniy tarbiya nazariyasi va usuliyatining rivоjlanishi bir nеcha davrlarni o`z ichiga оladi.