Спортчилар иш қобилиятини оширишда қўлланиладиган тиклаш воситалари

Мавзу: Спортчилар иш қобилиятини оширишда қўлланиладиган тиклаш воситалари.
Усул: Маъруза
Аудитория: №___
Белгиланган вақти 80 дақиқа
Жиҳозлар: ўқув жадваллар.

ДАРС РЕЖАСИ.

№	Дарс мазмуни	Вақти
1.	Кириш.	5 дақиқа
2.	Қайта тиклаш воситаларини таснифи: а) педагогик, б) психологик, в) тиббий воситалар.	20 дақиқа
3.	Спортда қўлланиладиган қайта тиклаш воситалари.	15 дақиқа
4.	Оқсил моддалар.	15 дақиқа
5.	Фармакологик ва физикавий тиклаш воситалари.	25 дақиқа
ЖАМИ		80 дақиқа

Назорат саволлари.

1. Чарчаш нима?

   
   

2. Ўта чарчашга таъриф беринг.

   
   

3. Қайта тилаш воситаларининг таснифини таърифлаб беринг.

   
   

4. Педагогик тиклаш воситаларига нималар киради?

   
   

5. Психологик тиклаш воситаларига нималар киради?

   
   

6. Тиббий тиклаш воситаларига нималар киради?

   
   

7. Оқсилга ёлчимаслик ва у билан боғлиқ бўлган камчиликларни таърифлаб беринг.

   
   

8. Фармакологик тиклаш воситалари ҳақида нималар биласиз?

   
   

9. Физик тиклаш воситалари ҳақида нималар биласиз?

   
   

10. Гипербарик оксигенация нима?

    
    

Кириш
Замонавий спортнинг энг муҳим муаммоларидан бири спортчиларнинг иш қобилятини оширишдир. Етакчи дунё спортчиларининг бир кунда камида 3-4 марта спорт машғулот-ларини бажаради. Спорт машғулотларини кўлами ва жадаллиги ошиши билан бирга спорт мусобақаларининг сони ҳам ошиб бормоқда. Маълумотларга қараганда айрим етакчи спортчилар даврида 51-54 марта мусобақаларда иштирок этишган.
Чарчаш – бу физиологик жараён бўлиб, бирор ақлий ёки жисмоний юкламадан юзага келади ва қисқа вақтли дам олишдан кейин ўтиб кетади. Ўта чарчаш эса чарчаш жараёнининг усма-уст келиши, касалликлардан сўнг тикланмасдан машғулотларда иштирок этганда, тренировка режими бузилганда пайдо бўладиган, патология олди ҳолатини ривожланишига сабаб бўладиган ҳолат.
Такрорий катта ҳажмли ва қувватли жисмоний юкланишлар таъсирида спортчи организмида иккита карама-қарши ҳолатлар ривожланади:
1. Жисмоний чиниқиш ва спорт иш қобилятини ошиши (сарфланган энергетик ресурслар қайта тикланган ҳолатларида);
2. Сурункали чарчаш ва спортчини дармони қуриши (мунтазамлик равишда тикланиш жараёнларининг муддатлари узайган ҳолда).
Замонавий спортда спортчининг организми фаолияти ва иш қобилиятини оширишда навбатдаги машғулотлар тўлиқ тиклан-маган ҳолатида ўтказилиши мақсадга мувофиқдир.
Спорт машғулотларини жараёнидаги жадаллаштириш ва спорт иш қобилятини оширишда қайта тиклаш воситаларли кенг мунтазамлик равишда қўлланилишига катта аҳамият берилади. Замонавий спортга таълуқли ҳаддан ташқари физик ва психик (руҳий) юкланишларда қайта тиклаш воситалардан оқилона фойдаланиш катта аҳамиятга этадир.
Ҳозирги замонда қайта тиклаш воситалари икки турли шаклда ўтказилади: