Standart primitivlari avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlari maqsad va vazifalari, klassifikatsiyasi hamda ta’minot turlari

8.2-rasm. Loyihalashni avtomatlashtirishning asosiy maqsad va usullari


ALT klassifikatsiyasi
Muhandislik faoliyatini bir nechta ketma-ket bosqichlarga ajratish mumkin: loyihalash, konstruksiyalash, tayyorgarlik va ishlab chiqarishni tashkil etish. Bunga mos ravishda, muhandislik faoliyatini avtomatlashtirish vositalari o‘z vazifasiga ko‘ra quyidagicha klassifikatsiyalanadi:

• 
  SAD (Computer Aided Design) - loyihalashni avtomatlashtirish vositasi bo’lib 2 o’lchamli va 3 o’lchamli geometrik loyihalash yoki texnologik hujjatlarni tayyorlash dasturi hisoblanadi.
  
• 
  CAE (Computer Aided Engineering) - muhandislik hisoblashlarni avtomatlashtirish vositasi, fizik jarayonlarni foydalanishni tahlil qilish, dinamik modellashtirish, buyumlarni optimallash va tekshirish.
  
• 
  SAM (Computer Aided Manufacturing) - buyum ishlab chiqarishda texnologik tayyorgarlik vositasi, avtomatlashtirishni dasturlash va jihozlarni boshqarish. Rus analogi bo’yicha - ishlab chiqarish tizimini avtomatlashtirish.
  
• 
  SARR (Computer Aided Process Planning) - CAD va CAM tizimlari kesimida qo’llaniladigan texnologik jarayonlarni rejalashtirishni avtomatlashtirish vositasidir.
  
• 
  PDM (Product Document Management) - hujjat almashinuvini boshqarish vositasi.
  
• 
  GIS (Geoinformatics Systems)- geoaxborot tizimlari.
  

O‘z navbatida CAD vositalari turli sohalarda qo‘llanilishi bo‘yicha ajratiladi:

• 
  MCAD (Mechanical Computer Aided Design)- mashinasozlikda CAD
  
• 
  EDA (Electronic Design Automation)- elektron qurilmalarni avtomatik loyihalash tizimlari
  
• 
  AEC (Architecture Engineering and Construction)- qurilish- arxitekturani avtomatik loyihalash tizimlari
  

CAE vositalari esa mos ravishda quyidagi tizimlarga bo‘linadi:

• 
  mustahkamlikni hisoblash (asosan chekli elementlar usuli);
  
• 
  issiqlikni hisoblash;
  
• 
  (CFD, Computational Fluid Dynamics)- gidroaerodinamik hisoblash;
  
• 
  kinematik analiz;
  
• 
  (MES, Mechanical Event Simulation)- mexanik simulyatsiyalar;
  
• 
  oqim va bosimni qayta ishlash jarayonlarini boshqarish;
  
• 
  elektromagnitli va elektrodinamik hisoblashlar;
  
• 
  optimallashtirish tizimlari.
  

Holati va avtomatlashtirish darajalari bo‘yicha quyidagicha klassifikatsiyalanadi:
1) loyihalash ob’ektlarining xilma-xilligi va qiyinchilik darajasi bo‘yicha:
a) quyi murakkabli ob’ektlar uchun ALT (tarkibidagi qismlar soni 100 tagacha);
b) o‘rtacha murakkabli ob’ektlar uchun ALT (100-10 000);
v) yuqori murakkabli ob’ektlar uchun ALT (10 000 dan yuqori);
2) avtomatlashtirilganlik darajasi bo‘yicha:
a) quyi avtomatlashtirilgan (25% gacha);
b) o‘rta avtomatlashtirilgan (25-50%);
v) yuqori avtomatlashtirilgan (50-75%);