Standartlashtirish tizimi. Reja: standartlashtirish sohasida asosiy atamalar. O’zRsining «Standartlashtirish tōgrisida»

Standartlashtirish tizimi.
Reja:
§1. Standartlashtirish sohasida asosiy atamalar.
§2. O’zRsining «Standartlashtirish tōgrisida»gi qonun sharqlari.
§3. Standartlashtirishning milliy tizimi
§4. Standartlarning turlari va toyifalari.
§5. Standartlarni ishlab chiqish tartibi.

§1. Standartlashtirish sohasida asosiy atamalar

Standart (inglischa – mye’yor, namuna, model).
Standart – bu tan olingan idora tomonidan tasdiqlangan va mahsulotlarni loyihalash, ishlab chiqarish va ishlatish qoyidalariga talablarni belgilaydigan mye’yoriy-texnikaviy xujjat.
Standartlashtirish – bu mahsulot sifatini mey’yorlar yordamida ta’minlovchi jarayon.
Standartlashtirish – bu standartlarni ishlab chiqish, joriy etish va ular ustidan nazorat o’rnatish jarayoni.
Standartlashtirish ob’ekti – mahsulotlar, jarayonlar yoki xizmatlar, shunigdek har qanday materiallar, komponentlar, uskuna-jihozlar, tizimlar, ularning bir-biriga mosligi, harakat usullari va boshqalar kiradi.

§2. Ōzbеkiston Rеspublikasining «Standartlashtiristōgrisida»gi qonun sharqlari

Standartlashtirishning asosiy maqsadlari (9-ta maqsad):
- istе'molchilar va davlatning aholi hayoti, sogligi va mulki, atrof muhit uchun xavfsizligi masalalari bōyicha manfaatlarni himoya qilish (1- maqsad);
va mos
- mahsulotlarning ōzaro almashuvcanligini
keluvchanligini ta’minlash (2- maqsad);
- ilm va texnika rivojlanishiga ko’ra hamda aholi va xalq xo’jaligi ehtiyojiga muvofiq mahsulotning sifati va raqobatdoshligini oshirish (3- maqsad);
- barcha turdagi boyliklarning tеjalishiga kōmaklashish, ishlab chiqarishning texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarini yaxshilash (4- maqsad);

dasturlar va

Standartlashtirishning asosiy maqsadlari (9-ta maqsad):
- ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy-tеxnikaviy
loyixalarni amalga oshirish (5-maqsad);

• tabiiy va tеxnogеn xalokatlar va boshqa favqulotdagi holatlarini oldini olib halq-xo’jaligi ob’ektlarning xavfsizligini ta’minlash (6- maqsad);
• iste’molchilarni ishlab chiqarilayotgan mahsulot nomlari va sifati to’g’risida to’liq va ishonchli ma’lumot bilan ta’minlash (7- maqsad);
• mudofa qobiliyatini va safarbarlik tayyorgarligini ta’minlash (8- maqsad);
• ōlchashlarning birliligini ta'minlash (9- maqsad).

§ 3. Standartlashtirish milliy tizimi

O’zbekistonda quyidagi tashkilotlar standartlashtirish ishlarinu tashkil qiladi, muvofiqlashtiradi va ta’minlaydi:
Respublikada standartlashtir ish bōyicha ishlarni ōtkazishda umumiy tashkiliy- texnik qoidalarni Ōzstandart Agentligi belgilaydi;
Qurilish, qurilish industriyasi, shu jumladan loyihalash va konstruktsiyal ash sohasida Davlat arxitеktura qurilish qumitasi;
Tabiiy boyliklardan foydalanishni tartibga solish va atrof muhitni muxofazalash sohasida Tabiatni muxofaza qilish davlat qōmitasi;
Tibbiyotga mōljallangan mahsulot, mahsulot tibbiyot
tеxnikasi buyumlari, dori - darmon vositalari sohasida Sogliqni saqlash vazirligi.

§4. Standartlarning turlari va toifalari

Ōzbekistonda muayan faoliyat sohasi uchun quyidagi
standart turlari ajratuladi:
asos bo’luvchi standartlar
muayan mahsulot
(jarayon,
xizmat) standartlari;
umumiy tashkiliy- metodik standartlari
umum texnikaviy standartlari
Umumiy tashkiliy –metodik standartlar quyidagilarni belgilaydi:

• muayan sohadagi ishlar bōyicha maqsadlarni, vazifalarni, umumiy tashkiliy-texnik qoidalarni; (ishlar maqsadlarni,)
• standartlashtirish bōyicha ishlarni bajarishga oid asosiy tashkiliy-texnik qoidalarni; (tashkiliy-texnik qoidalarni)
• me’yoriy hujjatlar, texnik hujjatlarni ishlab chiqish, tasdiqlash va joriy

etish tartibini;

• mahsulotni ishlab chiqarishga qōyigan qoidalarni.

Umum texnikaviy standartlar quyidagilarni belgilaydi:
- xalq xōjaligining barcha tarmoqlarida ilmiy-texnikaviy atamalar va
ularning ta’riflari;
- standartlashtirishning turli ob’ektlar uchun shartli belgilar (nomlar, kodlar, simvollar va h.z.);

- turli hujjatlarning
tuzilishi, bayon etilishi, rasmiylashtirilishi, va
mazmuniga talablar;
- ishlab chiqarishni texnikaviy, shu jumladan metrologik ta’minlash uchun zarur bōlgan umum texnik kattaliklar, talablar va me’yorlar.
§5. Standartlarni ishlab chiqish tartibi
Standartni ishlab chiqishda tashkiliy – usuliy birlikka erishish maqsadida hamda standartni ishlab chiqish bosqichlari bajarilishini nazorat qilish uchun 4-ta bosqich joriy etiladi.
Standartni ishlab chiqishda tеxnikaviy topshiriq ishlab chiqiladi va zaruriyat tugilganda tasdiqlanadi
(1-bosqich);
Standart loyihasini ishlab chiqish (birinchi tahriri) va uni fikr - mulohazalar olish uchun yuborish
(2-bosqich).
Fikr- mulohazalar ustida ishlash, standart loyihasini ishlab chiqish (sōnggi tahriri), kеlishish va tasdiqlashga taqdim etish
(3-bosqich).
Standartni tasdiqlash va davlat rōyhatidan ōtkazish
(4 bosqich).