Standartlashtirish usullari Reja

1 – 2 – 3 – 5 – 10 – 15 – 20

Qadim zamonlardan beri tanlangan sonlar qatorini tuzishda geometrik progressiyadan foydalanganlar. Geometrik progressiyada, agar yodingizda bo‘lsa, keyingi sonning oldingi songa bo‘lgan nisbati o‘zgarmas bo‘lib qoladi. Masalan:

a) bo‘luvchisi 1,1 bo‘lgan ortib boruvchi: 1 – 1,1 – 1,21 – 1,33…;

b) bo‘luvchisi 0,1 bo‘lgan kamayib boruvchi: 1 – 0,1 – 0,01 – 0,001 – …;

Geometrik progressiyaning istalgan hadini quyidagi ifodadan hisoblab topishimiz mumkin:

a_n=a₁q^{n – 1},

Bu yerda: a₁ –birinchi son (had), q – geometrik progressiyaning bo‘luvchisi.

Geometrik progressiyaning birmuncha afzalliklari mavjud:

1. 
   Ixtiyoriy olingan ikki qo‘shni hadlarning nisbiy farqi o‘zgarmasdir, masalan 1 – 2 – 4 – 8 – 16 – 32 – 64.., bunda ixtiyoriy had o‘zining oldingisidan 100% ga katta.
   
2. 
   Geometrik progressiyaning ixtiyoriy hadlarining ko‘paytmasi yoki bo‘linmasi ham shu progressiyaning hadi hisoblanadi.
   

Geometrik progressiya faqat chiziqli bog‘langan parametrlarnigina emas, balki kvadratik va kubik va boshqacha bog‘langan parametrlarni ham o‘zaro bog‘lash imkoniyatiga ega sanaladi.

Tanlangan sonlar qatori quyidagi talablarga javob bera olishi kerak:

1. 
   Ishlab chiqarish va foydalanish talablariga javob beruvchi ratsional qatorlar tizimini tavsiya etishi lozim;
   
2. 
   Katta sonlar yo‘nalishida ham, kichik sonlar yo‘nalishida ham cheksiz bo‘lishi lozim;
   
3. 
   Birning va ixtiyoriy sonning o‘nga karrali qiymatlariga ega bo‘lishi lozim;
   
4. 
   Oddiy va oson eslab qolinadigan bo‘lishi kerak.
   
5. 
   
   

9.1 – jadval

№