«старость и настоящее время: текущая ситуация, тенденции развития и предстоящие проблемы»

“Keksalik va hozirgi zamon: mavjud holat, rivojlanish tendensiyalari va istiqboldagi muammolar” 
mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami
111
Ermatov Sh.T., 
“Oila va xotin-qizlar” ilmiy-tadqiqot 
instituti ilmiy xodimi
AHOLINING QARSHI VA UNING IQTISODIYOT
RIVOJLANISHIGA TAʻSIRI
Annotatsiya. Maqolada aholining qarishi global miqyosda o‘sish tendensiyasini namoyon qilishi 
hamda uning iqtisodiyot yuklanishiga olib kelishi, makroiqtisodiy rivojlanishiga ko‘rsatayotgan 
ta’siri atroflicha yoritilgan, muammo sifatida ko‘tarilgan.
Kalit so’zlar: aholi qarishi, iqtisodiyot yuklanishi, pensiya tizimi, oʻrtacha umr koʻrish 
davomiyligi, tugʻilish darajasi, turmush darajasi, turmush sifati.
Аннотация. В статье всесторонне освещается и поднимается как проблема тот факт, 
что старение населения проявляет тенденцию роста в глобальном масштабе, его бремя на 
экономику, его влияние на макроэкономическое развитие.
Ключевые слова: старение населения, экономическая нагрузка, пенсионная система, 
средняя продолжительность жизни, рождаемость, уровень жизни, качество жизни.
Annotation. The article comprehensively highlights and raises as a problem the fact that the 
aging of the population shows an upward trend on a global scale, its burden on the economy, its 
impact on macroeconomic development.
Key words: population aging, economic burden, pension system, average life expectancy, birth 
rate, standard of living, quality of life.
Soʻnggi bir necha oʻn yilliklarda dunyoda tugʻilish darajasi oʻrtacha umr 
koʻrishning oʻsishi soyasida doimiy ravishda pasayib bormoqda, aholining qarishi 
global hodisaga aylandi va, ehtimol, XXI asrning eng muhim ijtimoiy oʻzgarishlaridan 
biriga aylandi. BMT maʻlumotlariga koʻra, 2018-yilda insoniyat tarixida birinchi 
marta 65 va undan katta yoshdagilar soni besh yoshgacha boʻlgan bolalar sonidan 
oshib ketgan va 2050-yilga borib dunyoda har olti kishidan biri, 2019-yildagi har 11 
kishidan biriga nisbatan, 65 yoshdan oshadi. O‘zbekiston Respublikasi misolida esa
37
, 
2022-yil boshida 4 yoshgacha bolalar soni 3,9 mln nafar bo‘lsa, 55 va undan yuqori 
aholi soni esa 4,6 mln nafarni tashkil etadi (1-jadval). Shu bilan birga, soʻnggi 50 yil 
ichida dunyo aholisining tabiiy oʻsishi deyarli yarmiga – 1965–1970-yillardagi har 
1000 kishiga 20,5 ga nisbatan 2015–2020-yillarda har 1000 kishiga 10,9 kishigacha 
37
www.stat.uz - Davlat statistika qo‘mitasi sayti

---