Statistik ma'lumotlarni tahlil qilishning maqsadi qisman va noaniq kuzatuvlardan murakkab, real dunyo hodisasini tushunishdir

MASALA
Ishlab chiqarish sanoatiga investitsiyalarni jalb qilishning ekonometrik modellari
Tahlil mobaynidaYaIM va investitsiyalar o'rtasidagi bog'liqlik tahlil qilinadi va ekonometrik modellar asosida isbotlanadi. YaIMni aniqlash modeli Solow modeli asosida Kobb-Duglas ishlab chiqarish funktsiyasi yordamida qurilgan. O‘zbekiston iqtisodiyotida ishlab chiqarishga ko‘proq investitsiyalarni jalb etish samaradorligini hisoblashning ekonometrik modellari Solou modeli yordamida tuzilgan dinamik ekonometrik modellar yordamida tahlil qilingan.
YaIM va investitsiyalar bir-biri bilan chambarchas bog'liq bo'lib, investitsiyalarni keng jalb etish YaIMning o'sishiga olib kelishi mumkin.
Investitsiyalar va iqtisodiy o'sish o'rtasidagi bog'liqlik bir qator tadqiqotlarning asosiy omillari sifatida qaraladi. Investitsiyalar nafaqat yalpi ichki mahsulotning o'sishiga ta'sir qiladi, balki YaIM ishlab chiqarishdagi tarkibiy o'zgarishlarda ham muhim rol o'ynaydi. Shuning uchun yalpi ichki mahsulot va investitsiyalar o'rtasidagi bog'liqlik va investitsion o'sish modellarini yaratish muhim ahamiyatga ega. Shunday qilib, dinamik iqtisodiy modelni yaratish maqsadga muvofiqdir.
Dinamik iqtisodiy modellarni tahlil qilib, iqtisodiyot nazariyasi ikkita yo'nalishdan foydalanishni ta'kidlashi mumkin:
1) Haqiqiy iqtisodiyot bilan bog'lanmagan modellar, modellashtirish va eksperimental uchun kamroq aniq misollar
2) real iqtisodning ko'plab tadqiqotlarini iqtisodiy rivojlanishning mumkin bo'lgan yo'nalishlarini modellashtirish dinamikasi va boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun muvofiqlashtirilgan.
Shuni ta'kidlash kerakki, birinchi turdagi turli modellar ikkinchi turga qaraganda ko'proq qurilgan.
Chunki akademik iqtisodchilar ochib berish qiyin bo'lgan real iqtisodiy dinamikaning modellarini yaratishga urinishlarida juda ko'p qiyinchiliklarga duch keldilar, buning natijasida ular mavhum modellarni qurishga majbur bo'ldilar. Natijada, modelni amaliy qo'llash misli ko'rilmagan natijalarni beradi.
O‘zbekiston iqtisodiyotining xususiyatlarini hisobga olgan holda ushbu modellardan foydalanish, bizningcha, yalpi ichki mahsulotning barqaror o‘sishida investitsiyalar rolini oshirish imkonini beradi.
YaIMni ikki komponentga, ya’ni iste’mol va investitsiyalarga bo‘lish yo‘li bilan o‘rganish birinchi marta akademik iqtisodchi J.M.Keyns tomonidan amalga oshirilgan [1]. Ilmiy eksperiment davomida Keyns YaIMni ikki qismga bo'lish yo'li bilan o'rganishni taklif qildi: iste'mol va jamg'arma. Shuningdek, u «tejamkorlik investitsiya sifatida ishlab chiqarishga yo'naltirilsa, bu real daromadning o'sishiga olib keladi», degan xulosaga keldi. 1928 yilda C.
Kobb va P. Duglas iqtisodiy o'sish modelini yaratdilar, bunda YaIM jismoniy bunda YaIM jismoniy kapital va inson resurslari o'rtasidagi munosabatlar funktsiyasidir [2]. Ishlab chiqarish funktsiyasi modeli quyidagicha ko'rinadi: