Statsionar va mobil operatsin turlari

To'rtinchi davr (1980dan – hozirgi vaqtgacha).
Opеratsion tizimlar rivojlanishidagi kеyingi davr katta intеgral sxеmalarni (BIS) yuzaga kеlishi bilan bog’liq bo’lgan davrdir. Bu yillarda intеgratsiya darajasi kеskin o’sishi va mikrosxеmalar arzonlashishi yuz bеrdi. Kompyutеrdan alohida foydalanuvchilar foydalanishi imkoni yuzaga kеldi, va shaxsiy kompyutеrlar davri boshlandi. Mobil tarmoqlarni qurishning o’ziga xos xususiyatlari
Real sharoitlarda uyali tizimda mobil stansiyalarning notekis taqsimlanishi yuz beradi. Undan tashqari abonentlar ehtiyoji vaqt va fazo bo’yicha o’zgaradi. Ushbu muammo uyali tarmoq ko’lamini orttirish yo’li bilan hal etiladi. Uyali tarmoq ko’lamini orttirishda kanallarni taqsimlash usullaridan foydalaniladi. 2.7-rasmda kanallarni taqsimlash usullarining tasnifi keltirilgan.
Kanallarni belgilangan (statik) taqsimlash – tizim resurslarini taqsimlashning eng sodda usuli hisoblanadi. Ushbu usulga binoan berilgan uyada yangi ulanishni faqat unda bo’sh kanallar bo’lganida o’rnatish mumkin. Shu sababli, kanallarni belgilangan taqsimlash yuklamaning eng yuqori vaqtlarida blokirovkalash ehtimolligining oshishiga olib keluvchi samarasiz yechim bo’lishi mumkin. Ushbu muammo uyali tarmoq ko’lamini orttirish yo’li bilan hal etiladi. Uyali tarmoq ko’lamini orttirishda kanallarni taqsimlash usullaridan foydalaniladi. 2.7-rasmda kanallarni taqsimlash usullarining tasnifi keltirilgan.
Kanallarni belgilangan (statik) taqsimlash – tizim resurslarini taqsimlashning eng sodda usuli hisoblanadi. Ushbu usulga binoan berilgan uyada yangi ulanishni faqat unda bo’sh kanallar bo’lganida o’rnatish mumkin. Shu sababli, kanallarni belgilangan taqsimlash yuklamaning eng yuqori vaqtlarida blokirovkalash ehtimolligining oshishiga olib keluvchi samarasiz yechim bo’lishi mumkin. Ushbu muammo uyali tarmoq ko’lamini orttirish yo’li bilan hal etiladi. Uyali tarmoq ko’lamini orttirishda kanallarni taqsimlash usullaridan foydalaniladi. 2.7-rasmda kanallarni taqsimlash usullarining tasnifi keltirilgan.
Kanallarni belgilangan (statik) taqsimlash – tizim resurslarini taqsimlashning eng sodda usuli hisoblanadi. Ushbu usulga binoan berilgan uyada yangi ulanishni faqat unda bo’sh kanallar bo’lganida o’rnatish mumkin. Shu sababli, kanallarni belgilangan taqsimlash yuklamaning eng yuqori vaqtlarida blokirovkalash ehtimolligining oshishiga olib keluvchi samarasiz yechim bo’lishi mumkin.



Multikadr
(foydalanuvchi)

Kadr

Multikadr
(xizmatchi)

Vaqtiy slot
Bitlar soni

Superkadr

Giperkadr
2048 superkadr

2.6-rasm. GSM misolida mobil tizimning vaqt strukturasi

Kanallarni oddiy o’zlashtirish usuli belgilangan taqsimlashning asosiy strategiyasini yaxshilangan varianti bo’lib, unga ozgina dinamika qo’shilgan. Agar muayyan uyaga ajratilgan barcha kanallar band bo’lsa, bo’sh kanalni qo’shni uyadan olish mumkin. Berilgan uyaning bo’sh kanaldan foydalanish onidan boshlab, kanallararo va kanallar ichidagi xalallardan qutilish uchun, o’zlashtirilgan kanaldan atrofdagi qator uyalarning foydalanishi man etiladi. Ushbu strategiyani qo’llash tufayli blokirovkalash ehtimolligi, trafik jadalligi orqali aniqlanuvchi ma’lum bo’sag’a darajagacha kamayadi.

2.7-rasm. Kanallarni taqsimlash usullarining tasnifi

Kanallarni gibrid taqsimlash usuli oldingi usulning kamchiliklarini bartaraf etadi. Ushbu usulda har bir uyadagi kanallar ikkita kategoriyaga bo’linadi: birinchi kategoriyaga faqat berilgan uyada ishlatiluvchi kanallar kiradi; ikkinchi kategoriyaga o’zlashtirilishi mumkin bo’lgan kanallar kiradi. Ikkala kategoriyadagi kanallar nisbati kutiluvchi trafik asosida aniqlanadi.
Tartiblashli o’zlashtirish usulida har bir kategoriyaga kiruvchi kanallar soni trafik hajmiga bog’liq holda dinamik o’zgaradi. O’zlashtirilishi lozim bo’lgan har bir kanalga o’zlashtirish ehtimolligi beriladi. Kanallar ushbu ehtimollikning kamayishi tartibida saralanadi. Ehtimolliklar qiymati o’zlashtirilgan kanallar soni xususidagi ma’lumotga asosan yangilanadi.
Kanallarni dinamik taqsimlash usulida uyalarga doimo biriktirilgan kanallar mavjud emas. Kanallar muayyan ulanishga yoki ketma-ket bir necha ulanishga ajratiladi. Kanalni ajratish xususidagi qaror kommunikatsiya markazi yoki mobil stansiya tomonidan qabul qilinadi. Birinchi holda markaziy boshqarish xususida so’z boradi; ikkinchi holda kanallarni ajratish jarayonini taqsimlangan boshqarish xususida so’z boradi.
Kanallar ulanishida parametrlarni optimallashtirish usuli kanallarni taqsimlash strategiyasini aniqlashga asoslangan. Ushbu strategiya tizimning ba’zi parametrlarini, kanallardan qayta foydalanishni hisobga olgan holda, optimallashtirish lozim.
Kanallarni moslanuvchan taqsimlash usuli o’zida belgilangan va dinamik taqsimlashlarning afzalliklarini mujassamlantiradi. Har bir uya o’z ixtiyorida o’rtacha jadallikka ega trafikga xizmat qilishga yetarli kanallar naboriga ega.
Kanallarni rejalashtirishli moslanuvchan taqsimlash usulida qo’shimcha kanallarni ajratish oldindan, sutka vaqtini va uyaning o’rnashgan joyini hisobga olgan holda, rejalashtiriladi. Kanallarni taqsimlash trafik jadalligining kritik o’sishidan oldingi, barvaqt o’rnatilgan onlarda o’zgaradi.
Kanallarni bashoratli moslanuvchan taqsimlash usulida trafik jadalligi vaqtning real rejimida o’lchanadi va ko’chma aloqani kommutatsiyalash markazi vaqtning ixtiyoriy onida kanallarni qayta taqsimlashi mumkin.
Modellash va tahlillash natijalari shuni ko’rsatadiki, trafikning kichik jadalligida dinamik taqsimlash belgilangan taqsimlashga nisbatan yaxshi natija beradi. Ammo, belgilangan taqsimlash, trafikning katta hajmi va ko’chma stansiyalarning tizimni qamrab oluvchi zona bo’yicha bir tekis taqsimlash sharoitida, o’zining afzalligini ko’rsatdi. Belgilangan taqsimlashda kanallar shunday ajratiladiki, ularni maksimal ko’p marta ishlatilishi ta’minlansin. Bunga dinamik taqsimlash holida erishish mumkin.
Yuqorida keltirilgan kanallarni taqsimlash usullari maxsus adabiyotlarda keltirilgan kanallarni taqsimlash usullarining turli-tumanligi xususidagi umumiy tasavvurni beradi, xolos.