Strategiyalíq menedjment 5230200-Menedjment (tarmaqlar hám tarawlar boyınsha) bakalavr talim bagdarı studentleri ushın oqíw qollanba

3.2 Tarmaqdaǵı ulıwmalıq jaǵday hám ondaǵı báseki analiziniń 
mazmunı hám usılları 
Strategiyanı islep shıǵıw sonday iskerlik sanaladı, bunda basshınıń tek jaqsı 
niyeti hám doretiwshilik qatnası jeterli emes. Strategiyanı islep shıǵıw tereń 
basqarıw analizin talap etedi. Strategiya sırtqı hám ishki faktorlarǵa tolıq sáykes 
kelmese, onıń ámelge asıwı belgisiz bolıp qala beredi. 
Strategiyanı islep shıǵıw analizge tiykarlanǵan jumıs bolıp, analiz 2 baǵdarda 
alıp barıladı
13
:
1-Tarmaqdaǵı jaǵday hám ondaǵı básekiniń shártleri. 
2-Kompaniya ishindegi sharayat, onıń básekige shıdamlıǵı. 
Tarmaqlar óziniń ‘ekonomikalıq ózgeshelikleri boyınsha, olardaǵı báseki hám 
rawajlanıw perspektivaları boyınsha bir - birinen ózgesheliklerge iye. Mısalı: ilimiy 
texnika progressiniń ósiw pátleri joqarı hám tómen bolıwı múmkin.Hár bir tarmaq 
ushın zarúrli bolǵan kapital qoyılmalar kólemide hár qıylı boladı. Bazarlar bolsa 
jergilikli bazardan baslap dún`ya bazarlarına shekem óz ara ózgesheliklerge iye. 
Báseki kúshli yamasa ázzi boladı. Talap ta ósip barıwshı yamasa kemeyip barıwshı 
boladı.
Tarmaqdaǵı ulıwma jaǵday hám ondaǵı básekini analizlewde ayırıqsha usıllar 
qollanılıp, bul usıllar tarmaqta bolıp atırǵan ózgerisler hám báseki gúresin bahalaw 
imkaniyatın beredi. Bunıń ushın tómendegi 7 sorawǵa juwap tabıw lazım:
13
Strategic Management concepc and cases. Arthur A. Thompson. Jr. A.J Strikland.p.78

---

30 
1. Tarmaqtı táriyiplewshi ulıwma ekonomikalıq kórsetkishler. 
2. Tarmaqdaǵı báseki kúshleri hám olardıń tásir etiw dárejesi. 
3. Báseki kúshleri quramında ózgeris jasawshı faktorlar. 
4. Kompaniyanıń básekileslik dárejesiniń kúshli hám ázzi tárepleri. 
5. Báseki gúresinde jeńis hám jeńislislerdiń giltli faktorları. 
6. Báseki qaysi baǵdarda barıwın kim belgileydi? 
7. Payda alıw kóz qarasınan tarmaqtıń qolaylılıǵı 
Sharayattı analizlewdiń tiykarǵı maqseti kompaniyanıń ishki hám sırtqı 
ortalıǵına tán bolǵan hám kompaniyanıń strategiyalıq baǵdarı hám imkaniyatların 
eń joqarı hám ayqın dárejede anıqlawdan ibarat. Bunda tiykarǵı itibar strategiyaǵa 
tiyisli bir qatar áhmiyetli sorawlarǵa anıq juwaplar tabıwǵa qaratıladı. Sońınan bul 
sorawlar kompaniyadaǵı strategiyalıq sharayattııń anıq kórinisin qáliplestiriw hám 
onıń strategiyalıq háreketlerine alternativ variyantlardı belgilew ushın paydalanıladı. 
Jeke biznes penen shuǵıllanıwshı kompaniyadaǵı strategiyalıq sharayattı 
analizlew usulları keleshekte kóbinese diversiyalanǵan kompaniyanıń strategiyasın 
analizlew de de paydalanıladı.
Jeke 
biznes 
penen 
shuǵıllanıwshı kompaniyadaǵı sırtqı jaǵdaydı 
(makroortalıqtı) analizlew de ádette taraw hám báseki analizlerinen paydalanıladı. 
Sharayattı analizlewde kárxananıń eń jaqın sheńberi (mikroortalıq) úyreniledi. 
Kompaniyanıń strategiyalıq analiziniń logikalıq sheshimi strategiyanı tańlawda 
al`ternativ variantlarǵa baxa beriw bolıp tabıladı. Solay etip, usı analiz strategiyalıq 
jobanı qáliplestiriwdiń dáslepki noqatı bolıp tabıladı.