структурасини бузилиши тушунилади.
-
Адаптация – мослашиш.
-
Дистрофия – бу озикланишни бузилиши окибатида яъни модда алмашинувининг метаболизмнинг издан чикиши окибатида орган, тукима ва хужайраларда пайдо булган морфологик узгаришлар.
-
Декомпозиция – хужайралар, хужайралараро модданинг ультраструктураларининг бузилиши.
-
Трансформация – бу бир турдаги моддадан бошка турдаги модданинг синтезланиши.
-
Инфильтрация – моддалар алмашинув махсулотлари кон ва лимфанинг хужайра ва хужайралараро моддага ортикча шимилиши.
-
Бузилган синтез – нормада учрамайдиган моддаларнинг синтезланиши.
-
Диспротеин оз – оксил дистрофияси.
-
Липидоз – ёг дистрофияси.
-
Гиперкератоз – мугузланишнинг кучайиб кетиши.
-
Лейкоплакия – ясси мугузланмайдиган эпителийда (шиллик каватлар эпителийсида) мугузланишнинг пайдо булиши. Бу предрак деб аталади.
-
Ихтиоз – агар янги тугилган чакалок терисида куп микдорда кератин пайдо булиб тугилса тери балик тангасига ухшаб колади.
-
Тезаурисмос – хужайраларда тугма холда ферментлар етишмаслиги ва метаболитлар тупланиб шишиб катталашиши, тупланиши касаллиги.
-
Гистион – капилярнинг ички деворидан тукима хужайрасининг ташки деворигача булган чегарага айтилади.
-
Мукоид букиш – строма томир дистрофиясининг бошлангич боскичи булиб бунда бириктирувчи тукимада гликозаминогликанлар микдори ошиб кетади.
-
Фибриноид букиш – бириктирувчи тукиманинг толали оксиллари, уларнинг орасига кондан альбумин, глабулин оксиллари шимилади. Улар ГЭ билан булялганда фибринга ухшаш буялади. –оид ухшаш деган маънони билдиради.
-
Гиалиноз – бу бириктирувчи тукимада гиалин тогайига ухшаш мода хосил булиши билан характерланади.
-
Амилаидоз – амилоид моддасининг бириктирувчи тукимада хосил булиши.
-
Метахромазия – буялишнинг узгариши.
-
Липогиалин – бу томирли гиалиннинг бир тури булиб таркибида липидлар ва β-липопротеидлар тутади.
-
АПУД-амилоид – АПУД система хужайраларида синтезланадиган амилоиддир.
-
Липаматоз – бу ёг клетчаткасининг махаллий тупланиши.
-
Атеросклероз – «athere» буткасимон масса, sclerosis – зичлашиш. Кон томир интимасида ёг ва оксилли детрит (тукима колдиги) хосил булади ва бириктирувчи тукима усади (чандикланади).
-
Хромапротоид – мураккаб пигментли оксил. Мн: гемоглобин Hb, миоглобин Mb.
-
Гемолиз – эритроцитларнинг парчаланиши.
-
Эритрофагия – бу эритроцитларни фагоцитоз килиниши.
-
Ферритин – бу Fe ли оксил булиб, узида 23% Fe тутади.
-
Гемосидирин – бу гемни парчаланишидан хосил булган ферритиннинг полимеридир.
-
Билирубин – ут пигменти. У биливердиндан хосил булади. Биливердин гемдан хосил булади.
-
Гематоидин – Fe тутмайдиган пигмент. Бу гемоглобин хужайра ичида парчаланганда хосил булади.
-
Гематин – гемнинг оксидланган шакли. Оксигемоглобинни гидролизланишидан хосил булади.
-
Порфирин – гемоглобиннинг простетик кисмини утмишдошидир. У тетрапиррол халкасидан иборат. У Fe тутмайди.
-
Аппоферитин – бу темир богловчи оксилдир.
-
SS-ферритин – нормада ферритин дисульфид гурухига эга булади. Бу ферритиннинг нофаол шаклидир. Шу шаклига SS-ферритин дейилади.
-
SH-ферритин – O2 етишмаслигида SS-ферритин SH-ферритинга айланади. Бу фаол шаклидир. Вазапаролитик ва гипотензик хусусияти бор.
-
Анаболизм – хужайра структураларининг синтезланиши.
-
Катаболизм – хужайра структураларининг парчаланиши.
-
Гемосидероз – гемосидериннинг ортикча синтезланишига айтилади.
-
Сидерофаглар – гемосидеринни емирувчи хужайралар.
-
Сариклик – тери ва шиллик каватлар саргашиши Билан кечадиган, билирубиннинг купайиб кетиши.
-
Гемомеланин – гемнинг оксидланиб кора рангга буялган кисми.
-
Гемин – гемоглобин хосил булишда гем кисмидан биринчи хосил буладиган пигмент.
-
Меланин – ранг берувчи кунгир кора пигмент.
-
Меланоз – организмда меланиннинг купайиб кетиши.
-
Меланоцит – меланин синтез килувчи хужайралар.
-
Невус – теридаги тугма ривожланиш нуксони. Таркибида меланин куп булади.
-
Адренахром – адреналиннинг оксидланиш махсулоти. Буйрак усти безининг мия каватида учрайди.
-
Энтрохромафин – бу меъда ичак трактини хар хил булимларидаги хужайралардаги триптофандан синтезланадиган пигментдир.
-
Липофуцин – бу таркибида ёглар асосан фосфолипид куп булган гликопротеиддир (Ёгли пигмент).
-
Липохром – бу таркибида рангли углеводородлар яъни каратиноидларни эритадиган липиддир.
-
Цероид – бу ёгли пигмент липофуцинни бита куринишидир.
-
Кальциноз – Ca алмашинувининг бузилиши. Са орган ва тукималарда туз холида чукади.
-
Падагра – сийдик кислотаси алмашинувининг бузилиши. Сийдик кислота орган ва тукималарда тупланади.
-
Кальцийфилакция – тукима ва хужайраларнинг кальцийга нисбатан сезувчанлигини ошиши.
-
Некроз – бу орган ва тукималарнинг тирик организмдаги учокли улими.
-
Паранекроз – бу некрозга ухшаш узгаришлар, лекин кайтар хисобланади.
-
Некробиоз – бу катаболик узгаришларни анаболик узгаришлардан устун туриши билан кечадиган кайтмас дистрофик узгариш.
-
Аутолиз – ферментлар ёрдамида улган хужайраларни парчаланиши (Уз-узини емириш).
-
Аппоптоз – бу хужайраларнинг генетик асосда дастурланган умрининг яшаб булгандан кейин узини-узи улдириши.
-
Кариорексиз – ядрони булакчаларга парчаланиб кетиши.
-
Кариопикноз – ядрони бужмайиб колиши.
-
Кариолиз – ядрони эриб кетиши.
-
Коагуляцион некроз – курук некроз. Асосида оксил денатурацияси ётади.
-
Коллюквацион некроз – хул некроз. Улик тукималар эриб улиши Билан характерланади.
-
Детрит – хужайра ва хужайралараро моддаси некроз учогида парчаланганда тукима детрити хосил булади..
-
Демаркация – некроз учоги атрофидаги яллигланишдир.
-
Мумификация – тукиманинг курук ва зич булиб колиши.
-
Тварожный некроз – курук некроз тури булиб, силда, захмда, моховда учрайди. Худи творога ухшаш мода хос булади.
-
Фибриноид некроз – бу аллергик хамда аутоиммун касалликларда учрайди.
-
Гангрена – бу ташки мухит Билан алокада булган тукиманинг улиши.
-
Сувли рак (Нома) – инфекцион касалликлар окибатида кучсизланган болаларда лунж, ораликнинг юмшок тукималарини хул гангренасига айтилади.
-
Ёток яралар – у заифлашиб колган одамларда, нерв системаси заифлашганда, огир инфекцион касалликларда терида булган гангреналар. Ёток яралар каттик ахлат массалари босиб турганда ичакда хам пайдо булиши мумкин.
-
Секвестр – бу тирик тукималарда уртасида улган тукималарнинг аутолизга учрамасдан туришидир.
-
Инфаркт – ташки мухит Билан алокадор булмаган тукималар некрози. Кон Билан таъминланишнинг тухташи. Infarctus – кийма.
-
Чандикланиш (организация) – бу улган тукималар урнида бириктирувчи тукима хосил булиши.
-
Чандик парда (Инкапсуляция) – улган тукималарни капсула Билан уралиши.
-
Петрификация – некроз булган тукималар устига калций тузлари тупланиши. (Охакланиш).
-
Суякланиш – некроз булган тукима урнида суяк хосил булиши.
-
Киста – некроз урнида бушлик хосил булиши.
-
Гипертрофия – орган, тукиманинг ёки хужайранинг хажми катталашиши.
-
Гиперплазия – орган, тукима хужайранинг структураларининг сонининг ошиши.
-
Викар гипертрофия – жуфт органлардан биттасини олиб ташлагандан кейин (ёки касалланиб функциясини бажара олмай колгандан кейин) буладиган иккинчисининг гипертрофияси.
-
Филоёк – лимфа окиб кетиши издан чикканлиги муносабати билан маълум бир тана кисми хажмининг бир текис катталашиб кетишидир.
-
Атрофия – орган, тукима, хужайраларнинг хажмининг камайиши. Бу организм тирик пайтида руй бериши ва уларнинг функцияси камайиши кузатилади.
-
Метаплазия – тукиманинг бир турдан унга турдош булган иккинчи турга утиши.
-
Дисплазия – табиатан усма хисобланмайдиган, кайтар, пролифератив жараёнлар жумласига киради.
-
Плетора – айланиб юрувчи кон хажмини купайиши.
-
Эритремия – конда эритроцитлар сонини ошиши.
-
Цианоз – (кукариш) тери ёки шиллик каватлар рангининг кукариши. (веноз димланиш хисобига булади).
-
Аносарка – тери ости ёг клетчаткасида суюклик тупланиб шишиши.
-
Водянка (Истиско) – тукима суюклиги микдорининг ошиши.
-
Мускат жигари – сурункали веноз димланишда жигарнинг тушадиган ахволи. Бунда жигар катталашган, зичлашган, кирралари тумтоклашган, юзаси гадир – будир, кулранг-сарик мускат ёнгогини эслатади.
-
Кунгир каттиклашиш – сурункали веноз димланишда упканинг тушадиган ахволи. Бунда упкада кон куйилишлар (кейинчалик улар гемосидерозларга айланади) ва бириктирувчи тукиманинг усиши (склероз) кузатилади. Упка ката, кунгир, каттик булиб колади.
-
Ишемия – кон келишининг камайиши хисобига орган, тукимада кон камайиши.
-
Микроинфаркт – инфаркт булган тукималар факат микроскоп оркали куринса шундай дейилади.
-
Субэндокардиал инфаркт – эндокард остидаги тукималарнинг улиши.
-
Субэпикардиал – эпикард остидаги тукималарнинг улиши.
-
Интрамурал – органнинг девори ички кисмидаги тукималарнинг улиши.
-
Трансмурал – орган деворининг бутун деворининг улиши.
-
Миомаляция – улган тукималарнинг юмшаши.
-
Стаз – микроциркулятор кон томирларда асосан капилярларда кон окишини тухташи.
-
Тромбоз – коннинг кон томир ёки юрак бушлигида организм тириклик пайтида ивиши.
-
Эмболия – конда нормада учрамайдиган заррачаларнинг (бу хаво, газ, ёг, тромб булиши мумкин) айланиб юриши ва уларнинг томир бушлигини тикиб куйишидир.
-
Ретроград эмболия – эмбол уз огирлиги буйича кон окимига Карши харакат килса бу ретроград эмболия дейилади.
-
Ортоград эмболия – кон окими буйича эмбол харакатланади. (Эмбол бу заррача).
-
Парадоксал эмболия – эмбол ката кон айланиш доиралари венасидан упкага бормасдан (кичик кон айланиш доирасини утмасдан) артерияларга утади. Бу булмачалараро коринчалараро тусик дефектларида юзага келади.
-
Тромбэмболия – тромбни узилиб кон билан окиб кетиши. (бошка томирни тикиб куяди).
-
Метастазланиш – бу паталогик жараённинг (йирингли яллигланиш, усма хужайралари) кон оркали бошка жойга кучиши, таркалиши.
-
Гемораггия – коннинг кон томир бушлиги ёки юрак, юрак бушлигидан ташки мухи тёки тана бушлигига чикиши.
-
Haemoptoe –кон туфлаш – бу упкадан кон кетганда кузатилади.
-
Epistaxis – бурундан кон кетиш.
-
Haemotemesis – кусганда кон булиши.
-
Maelena - ахлат билан кон келиши.
-
Metrorhagia - бачадондан кон кетиши.
-
Гемоперикард – перикард бушлигига кон куйилиши.
-
Гемоторакс – плевра бушлигига кон куйилиши.
-
Гемоперитонеум – корин бушлигига кон куйилиши.
-
Петехия – майда нуктали кон куйилишлар.
-
Энхимоз – тангача улчовидаги кон куйилишлар.
-
Диапедез – кон томир девори бутунлиги бузилмасдан ундан эритроцитларнинг сизиб чикиши.
-
Аррозия – кон томир деворининг емирилиб кон кетиши.
-
Плазмораггия – плазманинг кон томир бушлигидан чикиши. Кон томир утказувчанлиги бузилиши хисобига юзага чикади.
-
Do'stlaringiz bilan baham: |