Studies in economics and education in the modern world

STUDIES IN ECONOMICS AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD
 
Vol. 2 No. 9 (2023)
57 
mutloq zararsizligi va foydasi ushbu sohada ilmiy tadqiqotlarga investitsiyalar 
hajmining va xalqaro bozorlardagi dorivor o‗simliklarga bo‗lgan talabning keskin 
ortishiga sabab bo‗ldi. 
Oziq ovqat sanoatida ham dorivor o‘simliklardan keng foydalanish bugungi 
kunda yurtimiz hududida ustuvor yo‘nalishga aylanmoqda. Binobarin, dorivor 
o‗simliklarning asosiy ahamiyati kasallikni davolash emas. Ular birinchi galda 
inson va hayvon organizmiga faqat o‗simlik mahsuloti bilan kiradigan biologik
faol moddalar (vitaminlar, organik kislotalar va boshqalar) 
yetishmasligidan kelib chiqadigan kasalliklarni oldini olishda katta ahmiyatga 
egadirlar. Bu moddalar yuqorida aytilganidek organizmga ovqat bilan birga 
kirib, ba‘zi jarayonlarni kuchaytiradi, modda almashinuviga kuchli ta‘sir
ko‗rsatadi. Boshqacha qilib aytganda tirik organizmga turli biologik ta‘sir 
ko‗rsatadi. Tarkibida organik (olma, limon va boshqalar) kislotalar (bahzan
ko‗p miqdorda) bo‗lgani
uchun sabzavot,meva va ziravor o‗simliklar mehda shirasini ajralishini 
kuchaytiradi, ishtaha ochadi va ovqat hazm bo‗lishini yaxshilaydi. Ba‘zi sabzavot va 
mevalarda kaliy tuzlarini ko‗p bo‗lgani sababli ular yurak kasalliklarida foydali 
bo‗lib, istisqo, yurak va buyrak faoliyatini susayganida, buyrak-tosh va siydik 
yo‗llarini boshqa kasalliklarida organizmda yig‗ilib qolgan ortiqcha suyuqlikni 
chiqib ketishiga ko‗maklashadi. Ayni vaqtda gipertoniya kasalligida ham
foydali. Ularni tarkibida osh tuzi juda kam bo‗ladi. SHuning uchun gipertoniya 
kasalligida sabzavot va quritilmagan mevalarni ko‗p iste‘mol qilish yaxshi.
Mavjud ma‘lumotlarni tahlil qilish ko‘plab dorivor o‘simliklarni quritishning 
optimal rejimlarini aniqlash va xom ashyo yig‘imidan keyin zich o‘sish 
maydonlarini tiklanish darajasini o‘rganish bo‘yicha keng qamrovli tadqiqot 
dasturini tashkil etish zarurligini ko‘rsatdi. Ushbu yo‘nalish bo‘yicha kerakli tajriba 
ma‘lumotlari yo‘qligi sababli tavsiyalar faqat yaqin turlarga o‘xshashligi bo‘yicha 
berilgan. Dorivor o‘simlik xom ashyosini yig‘ish qoidalariga amal qilish tabiatni 
muhofaza qilish va xom ashyo tayyorlovchi tashkilotlarining davlat inspektorlari 

---