Sun’iy intellekt fanidan

4. Mantiq dalil keltirish va xulosa chiqarish prinsiplarini oʻrganuvchi falsafiy tadqiqotdir.

Mantiq, logika — toʻgʻri tafakkur yuritishning asosiy qonunlari va shakllari haqidagi fan. Mantiq oʻzining shakllanish va rivojlanish tarixiga ega. Mantiqga oid dastlabki fikrlar Qad. Sharq mamlakatlarida, xususan, Hindiston, Xitoyda vujudga keddi. Qadimda Mantiq falsafa tarkibida boʻlgan, mustaqil fan sifatida shakllanmagan. Yunon falsafasida Mantiq masalalari dastlab Parmenidning "Tabiat toʻgʻrisida" asarida, Eleylik Zenonning aporiyalarida, Geraklit taʼlimotida u yoki bu darajada koʻrib chiqilgan. Aristotelgacha boʻlgan mantiqiy taʼlimotlar ichida Demokritning mantiqiy taʼlimoti, Sokrashnchnt induktiv metodi va Platon dialektikasi diqqatga sazovor. Mantiq ilmining alohida fan sifatida shakllanishi Aristotel nomi bilan bogʻlikdir. U birinchi boʻlib Mantiq oʻrganadigan masalalar doirasini aniqlab berdi. Uning "Kategoriyalar", "Talqin haqida", "Birinchi analitika", "Ikkinchi analitika", "Sofistik raddiyalar haqida", "Topika" nomli asarlari Mantiq masalalariga bagʻishlangan. Aristotel Mantiqni "maʼlum bilimlardan nomaʼlum bilimlarni aniqlovchi", "chin fikrni xato fikrdan ajra-tuvchi" fan sifatida taʼriflaydi. Aristoteldan soʻng Manti, asosan, stoiklar maktabi vakillarining , Epikur, skeptiklar taʼlimotlarida rivojlantirilgan. Stoiklar Mantiqning maqsadi inson aqlini xatolardan asrash va haqiqatga erishishdir, deb bilishgan.

KVANTORLAR. X=R  to'plamda  R(x):  "  x  son  tub  son"    predikat  berilgan  bo'lsin. Shu predikat oldiga "istalgan" so'zini qo'llab "istalgan x son tub son" degan yolg'on mulohazani hosil qilamiz. Berilgan R(x) predikatga "shunday", "mavjudki" so'zlarini qo’yib rost mulohazani hosil qilamiz. Shunday x son mavjudki, u tub son. Shunday qilib, predikatlar faqat o'zgaruvchi o'rnida so'z qo'yib emas, balki predikat oldiga so'z qo'yib ham mulohazaga aylantirish mumkin. Bunday so'zlar jumlasiga "barcha",    "ixtiyoriy", "hamma", "istalgan",  "har  bir",    "har qanday", "kamida bir", "mavjudki", "shunday", "topiladiki" kabi so'zlar kiradi