Sun`iy nеyron tarmoqlarni umumiy tasnifi quvvatali Ortiqovich Raximov

www.scientificprogress.uz
 
Page 102
qiladigan bo‘lsak, u holda har safar qiziqarli natijalarni olishimiz mumkin. Biroq, 
mashinali o‘qitishning ko‘plab paradigmalari va yondashuvlari orasida juda qiziqarli 
yo‘nalish sun’iy neyron tarmoqlari ajralib turadi. 
Sun’iy neyron tarmoqlari (artificial neural networks, ANN). Sun’iy neyron 
tarmoqlari inson miyasining biologik neyron tarmoqlarining soddalashtirilgan 
modellarini tashkil etadi. 
Hozirgi vaqtda dunyo mamlakatlari o‘rtasidagi ustunlik mamlakatlarning maydoni 
va tabiiy resurslari bilan aniqlanmaydi. Endi barcha sohalardagi ustunlikni ta’lim 
saviyasi va jamiyatda to‘plangan bilimlar hajmi belgilaydi. Kelajakda qaysi mamlakat 
yangi bilimlami yaratishda va. o‘zlashtirishda oldingi o‘ringa chiqsa, o‘sha mamlakat 
gullab-yashnaydi. Bunda asosiy ro‘lni yangi ATlari, unda esa- suni’iy intellektning 
usullari va vositalari egallaydi. Suni’iy intellektning asosiy texnologiyalari haqida 
tasavvur hosil qilish uchun suni’iy intellektning muhim konsepsiyalari qanday tarzda 
dasturiy yechimlarga tadbiq etilganligini o‘rganish zarur. Dasturlar turli jarayonlar 
tavsifini aniq qurishga imkoniyat yaratadi. Ularning strukturasi yechiladigan masalalar 
strukturasini o‘zida aks ettiradi. 
Sun'iy intellekt deganda — maqsadli yo‘nalishdagi harakatni o zida namoyon 
qilish qobiliyatiga ega ixtiyoriy biologik, sun iy yoki formal tizimlar tushuniladi. Sun’iy 
yoki formal tizimlar muloqot, bilimlarni yig‘ish, idrok etish, o‘rgatish, anglab olish, 
moslashish va h.k. lami oʻzichiga oladi. 
Sun'iy intellekt - hisoblash mashina(HM)larining insonlarga aqlli boʻlib 
ko‘rinadigan tomonlarini bajarishga imkon beradigan konsepsiyalar haqidagi fan. Inson 
aqli o‘zi nima? U fikrlash qobiliyatiga egami, bilimlami o‘zlashtirish va qo‘llash 
qobiliyatiga egami? U gʻoyalami almashish va ular bilan ishlash qobiliyatiga egami? 
Shubhasiz, bu barcha qobiliyatlar aqlning qismini tashkil etadi. Lekin bu soʻzga oddiy 
ma’noda ta’rif berib bo‘lmaydi. Chunki aql - bu ma’lumotlanni qayta ishlash va 
namoyish etish sohasidagi bilimlarning qorishmasidir [1, 6]. 
Sun’iy intellektning asosiy masalasi hisoblashlarini foydaliroq qilish va aql asosida 
yotadigan prinsiplami tushunishdan iborat. Modomiki asosiy masalalardan biri 
kompyuterlarni foydaliroq qilish ekan, hisoblash texnikasi sohasidagi olim va injenerlar 
sun’iy intellekt qiyin masalalami hal qilishda ularga qanday yordam berishi 
mumkinligini bilishlari kerak. 
Sun’iy intellekt tizimlari sohasidagi tadqiqotlarning boshlanishini (50-yillar oxiri) 
Nyuell, Saymon va Shoularning turli xil masalalami yechish jarayonlarini tadqiq qilish 
ishlari bilan bog‘lashadi. Ular ishining nattjasi mulohazalar hisobidagi teoremalami 
isbotlashga moʻljallangan dasturlar boʻldi. Bu tadqiqotlar Sun’iy intellekt tizimlari 
sohasidagi tadqiqotlarning birinchi bosqichini boshlab berdi. Shuningdek, ushbu 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4 ǀ ISSUE 5 ǀ 2023 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan